Алдартнуудын өлгий Алтангадас одонт Баацагаан сумын 90 жилийн ойн баяр наадмаас...

Цэцэрлэг мандал аймгийн Цагаан нуур, 1931 онд Архангай аймгийн Баянхонгор хошууны Цагаан гол буюу одоогийн Баянхонгор аймгийн Баацагаан сум эдүгээсээ 90 жилийн тэртээ үүсгэн байгуулагдаж байжээ. Малынхаа тоо толгойгоор аймагтаа тэргүүлдэг тус сум өнгөрсөн оны жилийн эцэст 278.557 толгой мал тоолуулсны 211.869  нь ямаа, 51.667 нь  хонь, 5403 нь үхэр, 7071 нь  адуу, 2547 нь тэмээ байна. 3126 хүн амтай, 1000 өрхтэй.
Нийт мал сүргийн 76 хувийг ямаа дангаараа эзэлдэг тус сум  ямааныхаа тоо толгойгоор аймагтаа тэргүүлж, харин улсын хэмжээнд хоёрдугаарт бичигддэг байна. Жилд дунджаар 100 орчим мянган килограмм ноолуур авч, зургаан тэрбум орчим төгрөг малчдын гарт хүрдэг тул амьжиргааны түвшингээрээ  бусад сумдаасаа илүү хэмээн орон нутгийн удирдлагууд онцолж байсан.
Баацагаанчуудын хөдөлмөрч хичээнгүй зан чанарыг төр засгийн зүгээс үнэлэн 1973 онд “Алтан гадас” одонгоор шагнаж байсан нь одоо ч бахархлынх нь нэгээхэн хэсэг болдог юм билээ. Алтангадас одонт говь хээрийн цэнхэр нутгаас хувьсгалт тэмцлийн ахмад зүтгэлтэн Ш.Өөдөс, Г.Пунцаг, хошууч генерал Н.Паль болон Сангижав, Жогоо, П.Дагва, Б.Баасан, Б.Дамчаабадгар, П.Лхагваа, Дагва, Хоонон, Б.Машбат, Ч.Пүрэвжав нарын эх орны эрэлхэг хөвгүүд, Төрийн шагналт зохиолч Ч.Лхамсүрэн, П.Пүрэвсүрэн, Гавъяат жүжигчин Х.Пүрэвдорж, Гавъяат тээвэрчин С.Зина, доктор Н.Логи, улсын идэр шаламгай начин П.Нямжанцан, улсын начин А.Норов нарын урлаг соёлын алдартнууд төрөн гарсан билээ. Түүнчлэн улсын аварга малчин Д.Дүйнхэр, Дэмчиг, хошой аварга “Алтан ишиг”-ний эзэн П.Сэмнээ, Б.Адъяа, Д.Төмөрбаатар, С.Үрчгэр, П.Намсрай, С.Тамжаа, А.Дагвасамбуу, Л.Содномпил, Б.Чойдорж, Б.Доржпүрэв, Ц.Цогбадрах нарын тэргүүний малчид олноор энэ нутгаар овоглодог юм. Хөдөлмөр, хичээл зүтгэлээрээ төрдөө үнэлэгдэж, түмэндээ хүндлэгдсэн Баацагаанчуудын түүхт 90 жилийн ойн баяр наадмын сурвалжлагыг энэ удаагийн “Аяны богц” булангаараа хүргэж байна.
Азарга
1. Баацагаан сумын уугуул Д.Төмөрбаатарын буурал
2. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач М.Гэндэндоржийн Бүжин хонгор
3. Бөмбөгөр сумын уугуул П.Ганхүлэгийн зээрд
4. Баацагаан сумын уугуул Д.Төмөрбаатарын Мөнгөн ногоон
5. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач С.Энхтөрийн хул
Их нас
1. Баянцагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Д.Энхтөрийн бор
2. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Ц.Саранбаатарын хээр
3. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Б.Батхүүгийн хул
4. Баацагаан сумын уугуул З.Жаргалбатын шар хээр
5. Баацагаан сумын уугуул Б.Хүрэлсүхийн хар алаг
Соёолон
1. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Ц.Саранбаатарын Сүмбэн хээр
2. Баацагаан сумын уугуул Ж.Мөнх-Эрдэнийн хээр
3. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Б.Батын шарга
4. Өвөрхангай аймгийн уяач Б.Эрдэнэцогтын хээр
5. Баян-Овоо сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Мөнхбаярын зээрд
Хязаалан
1. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач С.Энхтөрийн Дэгдээхэй хээр
2.  Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач С.Энхтөрийн Цолмон халтар
3. Баацагаан сумын уугуул С.Баянмөнхийн бор
4. Баацагаан сумын уугуул С.Нэргүйгийн халтар
5. Баацагаан сумын уугуул Ж.Баттөрийн хүрэн
Шүдлэн
1. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач С.Энхтөрийн халтар
2. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Б.Батхүүгийн зээрд
3. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач С.Энхтөрийн хул
4. Баацагаан сумын уугуул Ц.Баасангаравын шарга
5. Баян-Овоо сумын уугуул С.Шаравсамбуугийн хул
Даага
1. Баацагаан сумын уугуул А.Эрдэнэбилэгийн бор
2. Баянцагаан сумын уугуул Мөнгөнтуулын буурал
3. Баацагаан сумын уугуул Ж.Батбаярын зээрд халзан
4. Баацагаан сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Ц.Саранбаатарын хээр
5. Баацагаан сумын уугуул А.Эрдэнэбилэгийн Таван цагаан тус тус түрүүлж, айрагджээ.

"Тод магнай" сэтгүүл №62