Адууны нас, нэршил
Монголчууд эртнээс адууны нас бүрт тохирсон оноосон нэрээр нэрлэж ирсэн байдаг бөгөөд энэ нь насыг улам нарийвчлан тодорхойлоход тус дөхөм болдог. Монголчууд адууны насыг тооцож үзэхдээ хий нас буюу эхийн насыг оруулан тооцох нь байдаг. Энэ нь төлийг эхээс гарсан цаг хугацаан дээр эхийн хэвлийд бүрэлдэн бий болсон хугацааг нэмж тоолдогоороо онцлогтой юм. Унага эхээс төрсөн цагаасаа даага нас хүртлээ бойжилтын хугацаанаасаа хамаарч нялх унага, хөрвө унага, унага, сарваа, даага гэсэн нэршилээр нэрлэгддэг. Энгээд цаашид төрсөн жилээр нь тооцож 1 настай адууг даага, 2 настай адууг шүдлэн, 3 настай адууг хязаалан, 4 настай адууг соёлон гэхчилэн нэрлэдэг ба эдгээр бага өсвөр насны адууны насыг шүдэлж насыг тодорхойлон нас, насанд нь уралдуулдаг байна. Мөн түүнчлэн насны энэхүү байдалтай уялдуулан эдэлгээ уналганд ч гэсэн нарийн заагтай ханддаг байсан байна. Монголчууд өсвөр насны адууны уналга эдэлгээг нас тус бүрд нь тохируулан эдлэж ирсэн байдаг бөгөөд эдэлгээнд нь сайтар дасгаж цагаашруулахын тулд дааганд нь дагь, шүдлэнд нь шүтэж, хязааланд хяна хэмээн сургаж ирсэн байдаг нь цаанаа учиртай эд. Тухайлбал шүдлэн насанд сүүн шүд байнгын ясан шүдээр солигдохтой зэрэгцэн голын үүдэн хоёр шүд унаж эмсийж хотойсноос өвс бүрэн тасдаж идэж чаддагүй учраас шүдлэн адуу бэлчээрээс идэш тэжээлээ бүрэн авч чадахгүй нөхцөл байдал үүсдэг тул энэ насанд нь төдийлөн хатуу уналга эдэлгээнд хэрэглээд байдгүй байна.
Өсвөр насны адуу, адууны насны нэршил
Насны нэршил | Нас хоног, сараар | Нас жилээр | Монгол малчны тооцдогоор |
Нялх унага | 14 хоног |
|
|
Хөрвө унага | Хоёр сар |
|
|
Унага | Зургаан сар |
|
|
Сарваа | 4-12 сар |
|
|
Даага | 13-24 | 1-2 | 2 |
Шүдлэн | 25-36 | 2-3 | 3 |
Хязаалан | 37-48 | 3-4 | 4 |
Соёолон | 49-60 | 4-5 | 5 |
Хавчиг соёолон | 61-72 | 5-6 | 6 |
Залуу | - | 6-11 | 7-12 |
Идэр | - | 12-17 | 13 |
Хөгшин | - | 18- | 19- |
Таваас зургаан насанд нас гүйцсэн адуу гэж үзэж бүх адууг нэгтгэн нэг насанд гэхдээ азарга, их нас гэж ялган уралдуулдаг. Монгол адууны хувьд таван насандаа (хавчиг соёлон) нас гүйцдэг хэдий ч энэ насанд нь уралдуулахгүй, уналга эдэлгээнээс чөлөөлдөг уламжлалтай байжээ. Үүнийг морь буйлуулах гэж нэрлэдэг байна. Энэ насанд их насны буюу нас гүйцсэн морьтой уралдуулах нь зүрх нь үхэж шантрамтгай, хадуурамтгай болдог гэж үздэг байсантай холбоотой.
Хавчиг соёлон наснаас дээш нас гүйцсэн адууг зарим орон нутагт дүнсэр, их дүнсэр гэхчилэн нэрлэдэг бөгөөд цаашид насных нь байдлаас хамааруулан залуу, идэр хөгшин гэж ангилж үздэг байна.
МУ-ын зөвлөх мал зүйч, ХААУ-ны доктор Д.Зоригтбаатар
13 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
59.153.115.145
yaj tseejilne ydaj bhd bur margaash shlagaltaar avna
Reply202.21.107.3
Blla daalgavraa hiihed tus bollo
Reply202.9.40.2
7настай адуу
Reply103.212.116.159
Bohiin meh bolon tsoluudiig hiigeerei
Reply103.212.116.159
Daalgavraa hiihed tus bolloo bayrlalaa
Reply103.212.116.159
Yoo neg nas ahiultsan bna shd
Reply103.229.123.162
Hicheel hiihed tusallaa bayrlalaa
Reply66.181.160.19
гоё байна
Reply202.21.109.50
goy bichej
Reply202.21.109.50
saihan bn
Reply202.126.90.90
гоё
Reply202.9.40.47
Муу байнй
Reply202.21.107.108
Сайн гоё байна
Reply