Алаг адуут Равжаа
Хурд таних мэлмий олдмол бус заяагдмал гэж боддог хүний нэг нь би. Адууг мэдрэх мэдрэмж, олж таних мэлмий хоёр ангид гэсэн санаа л даа. Мэдрэмжийг хүн уйгагүй хөдөлмөр хичээл зүтгэлийн шимээр бий болгож болно. Тиймээс олдмол. Харин мэлмийг бий болгох боломжгүй юм. Иймээс заяагдмал.
Одоо танд танилцуулах эрхмийг би заяагдмал тавилантай хүн хэмээн бодож байна.Учир нь түүний заасан болгон хурдалдаг. Эзэн нь хүртэл итгэж ядаж байхад түрүүлж л байдаг.Тийм л билиг танхай авьяастан юм. Түүнийг Чимэдийн Равжаа гэнэ. 1907 оны хонин жил хүний ганц хүү болон мэндэлсэн. Дээрээ нэг эгчтэй, доороо нэг дүүтэй. Замбуутивд заларсан 90 гаруй жилээ ганц биеэр өнгөрөөсөн. Өргөмөл ганц хүүтай. Орчлонгийн эрээн барааныг огоорч, сайн хүлэг, сайхан ажнайд л бүхнээ тавьдаг нэгэн байж. Эх орны дуудлага хүлээн авч Дорнодын Баянтүмэнд олон жилийн алба хаахдаа морь уяхад суралцсан гэх.
Харьж ирсэн цагаас унах сайхан морь, уях сайн хүлэгт гар татсангүй. Сөнөдийн Цагаан овоо хүртэл адуу тууж, тэндээсээ сайныг сорчлон авчирсан гээд яривал урт түүх бий. Ер нь түүний хийсэн адууны наймааг тоочиж бичвэл барагдахгүй. Товчхондоо авъя гэснээ авч, өгье гэснээ өгчихдөг зайтай эр байж.
Пуужин хар, Гонд хар, Хулгар хар, Соёолон хээр гээд хурдан хүлгүүд олонтой. Жороо морьд ч цөөнгүй. Гэхдээ алаг адуу давамгай тул нутгийнхан Алаг адуут Равжаа хэмээдэг.
Равжаа адууны наймаа хийхдээ эзэнтэй нь зөвлөхийг үл мэдэх. “Тэр морийг чинь авна” гээд 1000 төгрөг өгдөг. Хөтлөөд л явдаг. Мөнгө мөнгө шиг байх үед 1000 төгрөг гэдэг адуунд ахадсан үнэ тул цааргалзах хүн ч таарахгүй. Дээр нь Равжаа таалж байгаа бол жирийн мал биш гээд харин ч баярлах. Түүний хурд таньж авсан түүх дурдвал олон. Түүнээс нэгийг онцолбол:
Равжаа уяач нас ная шүргэж байхдаа 1000 төгрөгөөр байдасны наймаа хийжээ. Шинэ уснаа хөтөлж ирсэн жороо байдсан гүүг нь авч, жороо морьтой болно гэхийг сонссон Хүүдэг уяач “Миний хар байдсыг авч унагалуулаад. Гарсныг нь жороолуулж, наадамд унана гэж санаа юм байхдаа” хэмээн тохуурхаж байж. Гэтэл өнөө байдас нь унагалж, жороо хар унага гараад насан өөд болтлоо унасан гэдэг.
Равжаа өөрийн уяхыг таниж авахаас гадна, өрөөлийн эвлүүлснийг шинжиж наадам тольдох нь элбэг. Жишээлж цөөнийг дурьдвал:
Нэг жилийн наадмаар гаднаас олон адуу ирж. Равжаа шонгуудыг тойрч хэсэг явснаа Зоригт уяачийн үсэргээ сунгаанд ч гавидаггүй хар үрээг заан “Гаднаас олон адуу ирж. Өнөө шөнийн хоолыг нь базаалттайхан өгчихвөл чиний хар үрээ л хаавал хаана. Үгүй бол өөр хаах адуу байхгүй. Чи хүний үгэнд ордоггүй шүү. Хоолыг нь базаалттай өгөөрэй” гэж. Зоригт “хэдхэн үрээ сунгахад өнгөлж чаддаггүй энэ муу хар ч дээ” гэж бодсоноо их уяачийн үгийг даган хэлснээр нь ойр ойрхон барьж уясаар ахиухан идүүлж. Маргааш нь хар үрээ ижилгүй ирж, “Зоригтын хар мөн үү” хэмээн нутгийнхан шуугиж байсан гэдэг.
Сүмийн гүний сүүлийн даншиг болж, уралдах морьд цугларч. Сурсан зангаараа шон тойрч хэсэг явснаа “Энд нэг эзнээ олоогүй хурд байна” хэмээн Мандах сумаас ирсэн бор азаргыг зааж. Ахиад жаахан явснаа “Хялар Цэдэнжамцын ухаа азарга ч баараагүй юм шив дээ” гэж. Маргааш нь нээрээн бөөн сүүлтэй ухаа азарга тасархай ирж, өнөөх эзнээ олоогүй бор азарга эрүүгээрээ тасдуулан зургаалж байсан гэдэг.
Энэчлэн наадмыг бүрэн зураглаж, айрагдах морьдыг алдалгүй нэрлэдэг алаг адуут Равжаа нас сүүдэр 90 нэлээд гарч бурханд мордсон бөгөөд өдгөө нутгийн буурлууд түүний тухай энэ мэт амтат түүхийг үр хойчдоо бахдан хүүрнэсээр байна.
А.Тэлмэн
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Лхагва, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна