ТҮМНИЙ ХҮНДЛЭЛ ХҮЛЭЭСЭН ДАРХАН ТҮМЭН ЭХ
Энэ цагтаа гайхагдсан эгнэшгүй хурдан хүлэг хэмээн хүлээн зөвшөөрөгддөг цөөхөн адууны нэг нь Тод манлай уяач Э.Эрдэнэчулууны хоёр шарга. Авто баазын жолооч морь сонирхох болсон нь 1990 он бөгөөд түүнээс долоон жилийн дараа Том шарга даагандаа улсын баяр наадамд айрагдаж, мөрөөдлийг нь биелүүлж байжээ. Унаган адуугаараа уралдахыг урьтал болгосон Тод манлай уяач Э.Эрдэнэчулуун Тогоруу халтар түүний үр төл өөрийг нь уяач болгосон хэмээн ярих дуртай. Эзнээ уяач болгож, энэ цагийн шилмэл хурдан хүлгээр тодорсон “Дархан Түмэн-Эх” буюу Бага шаргын түүхийг хүргэж байна.
Шарга азарганы угшил гарвалын үүх түүх нэлээд ярвигтай. Эцэг нь улсад гурав түрүүлж, нэг айрагдсан морин тойруулгын Тогоруу халтар гэж хурдан азарга. Одоо Баруунхараад амьдарч буй Монгол улсын Алдарт уяач Орос хэмээх Болд халтар азаргыг тойруулгат тамирчин байсан Гомбо гэгч залууд худалджээ. Найзаасаа Гомбо гэдэг залууд нэг хурдан азарга байна гэдгийг сонссон Э.Эрдэнэчулуун эртнээс бодож явсан эрлийз үрээгээр азарга тавих хүслээ гүйцээхээр очоод ярьж тохирсон гэдэг. Гэвч удалгүй халтар азарга хэний өмч болох талаар маргаан дэгдэж, сүүлдээ шүүх цагдаадаа тулжээ. Хурдан буянаасаа саламгүй санагдаад тухайн үед тойруулгын дарга байсан Даваадоржид гурван сая төгрөг амласан ч нааштай хариу сонсож чадсангүй. Харин ч халтар азаргыг зарсан Гомбо тойруулгын адуу хариулж байсан хэд хэдэн хүн энэ хэрэгт холбогдчих гээд байхаар нь арга буюу буцаан өгсөн гэдэг. Шарга азарганы эцгийн түүх ийм бол эхийн түүх нь ч бас л сонин. Э.Эрдэнэчулуун Тод манлайн гэргийг морь малд хайртай нөхрийгөө дагаад зунжин хөдөөгүүр явахаас татгалздаггүй бүсгүй байсан хэмээн уяачид ярьдаг. Гэтэл элэгний маш хүнд өвчин тусаж цагаан гүүний саам уух хэрэгтэй болжээ. Тэгээд Хэнтий аймгийн Галшир сумаас охин шарга унагатай цагаан гүү авсан нь цуут хоёр шаргын эх нь юм. Цагаан гүү дараа жил нь хусарч, хоёр жил сүүгээ уулгасан бөгөөд анхны төл нь Том шарга юм. Зөвхөн хоёр шарга ч гэлтгүй халтар азарганы эр төл болгон хурдалж байгаа хэмээн Э.Эрдэнэчулуун манлай бахдан өгүүлдэг. Морь мэдэх хүмүүс Тогоруу халтар азаргыг галбир сайтай харин Том шаргыг зүрх зоригтой, Бага шаргыг гоёмсог хэмээн дүгнэдэг. Бага шарга хөлийн хурдтай бол Том шарга хүч чадлын хувьд эрхгүй ялгардаг. Тиймээс Бага шаргад зөөлөн уяа шаардагддаг ажээ.
САЙН ХҮЛЭГ
ЭЗНЭЭ АВАРДАГ
Э.Эрдэнэчулуун Тод манлай энэ үгийг хэлэх дуртай. Учир нь Бага шарга хайрт гэргийнх нь хагалгааны зардлыг нэг жилийн бай шагналаараа бүрдүүлж байсан хамар шархируулам түүх бий. Гэргийнх нь элэгний өвчин хүндэрсээр 2004 гэхэд зайлшгүй элэг солиулах мэс засал хийлгэх хэрэгтэй болсон ба нэг биш хоёр удаа энэ хүнд хагалгааг хийлгэжээ. Бээжинд хийсэн хагалгаа 60 сая төгрөгний үнэтэй байсан бөгөөд Бага шарга тэр жилийнхээ дөрвөн том наадамд түрүүлэн хоёр жийпээр шагнуулж, түүнийг нь зарж эмчилгээний зардлыг төлсөн гэдэг. Тиймээс Э.Эрдэнэчулуун “Бага шаргын хувьд ид уралддаг насандаа яваа. Гэхдээ эв нь таарахгүй бол шахахгүй. Хийдгээ хийсэн хүлэг. Тэгээд ч олон жил морь уяхаар өрөвдөөд байдаг болчихдог юм байна” хэмээн сэтгэлээ уудалж байсан удаатай. Дархан Түмэн эх буюу Бага шарга өдгөө “Мон-Уран” ХХК-ний захирал Б.Наранхүүгийн нэр дээр цоллогддог бөгөөд моринд элэгтэйг нь үнэлж бэлэглэсэн хэмээдэг.
"Тод магнай" сэтгүүл анхны дугаар
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- Өчигдөр, 17:46 минут Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- Өчигдөр, 11:21 минут МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
- 2023 оны 10-р сарын 28 -нд Өвгөн ноён М.Пүрэвжавын нэрэмжит уралдаануудын нэг…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна