Аймгийн Алдарт уяач Т.Ганзоригийн мялаалга наадам

Анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбат 1993 оны намрын шаргал өдөр Завхан аймгийн Дөрвөлжин сумын нутаг Сархайрханы хажуугаар өнгөрөхдөө “Даншиг зохиож, морь уралдуулж баймаар сайхан тал юм даа” хэмээн хэлжээ. Ерөнхийлөгчийн үгийг соргог тусгасан “Таван эрдэнэ” компанийн захирал, Хөдөлмөрийн баатар Б.Доржсамбуу холбогдох удирдлагуудад  уламжилж нэгэн шинийг сэдэв.
 
1995 оны зун улсын хэмжээнд анх удаа Сархайрханы морин эрдэнийн даншиг үлдэх мөр, үр бүтээлтэй болж өнгөрсөн билээ. Тухайн үед улсын наадамд морио уралдаж чадахаа больсон таагүй жилүүд байлаа. Доржсамбуу баатар нас насны морьдыг өөрөө морь унан тууж, гарааны зурхайд хүргэн эргүүлж асны үр дүн улс даяар түгсэн гэж болно. Уг даншиг анхных болохын учир зах залгаа аймаг, сумын удирдлагууд хүчин туслалцаж жишээ авахаар зохион байгуулсан даа.
 
Хожим морин эрдэнийн даншиг бүсээр хуваагдах болов. Өнөө жил баруун бүсийнх алс баруун хязгаар Баян-Өлгий аймагт тохиолоо. Уг даншигт их нас нь гурваар, соёолон нь түрүүлсэн Говь-Алтай Хөхморьтын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Т.Ганзоригийн алдар тэмдэглэх наадам төрөлх суманд нь боллоо. Увс, Ховд, Хөвсгөл, Завхан, Орхон аймаг, Улаанбаатар хот зэрэг газраас олон олон найз нөхөд нь баяр хүргэж, зарим нь биеэр ирж оролцжээ.
 
Аймгийн Засаг дарга Амгаланбаяр, прокурор Эрдэнэбат нар ч хоцорсонгүй. Наадамд соёлон, их нас уралдаж, 64 бөх зодоглов. Соёолонд Завхан гол багийн залуу уяач Мөнхбадрахын, их насанд мөн багийн С.Нэргүйн халтар морьд түрүүлжээ. Айргийн тавын их нас бүгд Монгол элсний ар Завхан голынх байсан нь жирийн тохиол биш юм шиг. Ганзориг уяачийн аав ээж элсний ар Суварга улаан, Цүнхэгт төрж, ажиллаж, амьдарч байсан бөлгөө.

Зурагт байгаа бор морь, хээр соёолон Морь уулынхаа төхөмд түр өвслөөд Баян-Өлгий аймаг зорьсон юм. Хурдан бор морь энэ уулын урд хунхад төрсөн унага. Говь-Аптай аймгийн 50 жилийн ойд соёолон хээр нь тасархай түрүүлсэн аймгийн Алдарт уяач Г.Дагваагийн удамт хурдны угшилтай.
2009 оны 9-р сарын эхээр Дархан хотоос УБ хот зорьдог замын дундах Урьханы хойт талд гүү уясан айлд хүү бид түр саатлаа. Хажуугийнх нь Монгол улсын Манлай уяач Нямдоржийнх байв.

Манлай уяач: Би хэдхэн хоногийн өмнө ах дүү Манлай уяачдын наадмын соёолонгийн түрүү бардам авна гэж очоод баралгүй мөнгөн медальтай ирлээ... хэмээн хуучлав.
-Таны үрээний өмнө тоосоо өргөдөг соёолон өдрийн өнгөнийх үү, үнэн хурдтай юу гэж шимтэн асуувал “Уяач эзэн, хурдан хүлэг хоёрт өөлөх юм даанч үгүй. Зүүн зүгийн хурдтай зуузай дарж хурдлах гарамгай агуурс..хэмээн үнэнийг хэлсэн гэж байсан юм. Энэ нь чухамдаа аргагүй л авьяас, чадавхитай Манлай уяачийн алсын хараатай үнэлгээ байжээ.

Нямдорж уяач танд доорх мэдээг дуулгахад нэн таатай байна. Ганзоригийн бор соёолон хавчих насандаа 2010 онд их настай хурд сорьж /Хөхморьтын сургуулийн ой/ 2012 онд Говь- Алтай аймгийнхаа наадамд тус тус аман хүзүүджээ. Өнөө зун таван аймгийнх нэртэй ч Хөвсгөл, Булган, Улаанбаатар хотоос уяачид оролцсон даншигт гурваар давхижээ. Хүүхэд нь бага зэрэг туршлагагүйтав уу, аман хүзүүдэх бололцоо байсан гэж наадамчид хэлж байна лээ. Т.Ганзориг “Морьт-Галуут” уяачдын галыг аймагтаа анх байгуулсан, сум, аймаг, бүсээс жар гаруй медаль хүртээд байгаа залуу.
 
Аймгийн иргэдийн хурлын төлөөлөгч, УБХ-ны тэргүүний сонгуультай. Нутаг усныхан нь нуга хонхрынхоо нэрийг уулсын сүрлэг Алтай, уудам говь Хүйс Шаргаас халиан улс оронд цуурайтуулж яваа хүүгийнхээ алдарт бахархан, нүнжиг хишиг дүүрэн наадсаныг олон олон хүн үгүйлж байна. Бөхөд аймгийн Арслан Д.Цэрэндаваа түрүүлж, аймгийн Заан В.Туяазаяа үзүүрлэн, сумын заан Д.Бямбадорж, Г.Батмөнх нар шөвгөрсөн.
Удам сайт Ганзориг уяач Угшил хурдан борыгоо хөтлөөд наймдугаар сарын нарлаг тогтуун өдөр, наадамч түмнээ хөгжөөн асрын өмнө цоллуулж, алган дуугаар мялаалгав.

Ш.Мягмар
Эх сурвалж: "Бөх"