Унаач Г.Энхмэнд: Уралдааны өглөө айрагдуулж, түрүүлгэж өгөөрэй гэж бурхандаа залбирдаг

-Миний дүү өөрийгөө манай уншигчдад танилцуулна уу?
-Би есдүгээр ангид сурдаг. Хурдан морь унаад есөн жил болж байна. Одоо нэг, хоёр жил морь унаад л арын албанд шилжих байх даа. Миний аав уяач хүн болохоор хамтдаа л нааддаг юм.
-Анхны айраг түрүүгээ хэдэн настайдаа авч байсан бэ?
-Таван настайдаа Эрдэнэцогт сумын наадамд Хатантөмөр гэж хүний зээрд морийг унаж түрүүлгэж байлаа. Тэр үед жоохон байсан болохоор одоо шигээ нэг их догдолж байгаагүй санагддаг юм. Дараа нь аавынхаа зээрд морийг унаж Бор-Өндөрт дөрөвлүүлсэн. Тэр бол анхны түрүүгээс гурван жилийн дараа л даа. Зээрд морийг түрүүлгэснээсээ хойш хоёр жил хэртэй айраг түрүү авч чадаагүй. Өнгөрсөн хугацаанд Ганбаа гэж хүний хээр, зэгэл морь, саарал даагыг сумандаа хоёр түрүүлгэж, хоёр аман хүзүүдүүлж, хоёр айрагдуулсан. Бас  2009 онд Түвшинбат гэж хүний морийг өвлийн наадамд арвын дотор оруулж байлаа. 2010, 2011 онд аймагтаа одтой сайхан наадсан. “Тайжийн хурд”-ын түрүү, “Хутагтын хурд”-ын айраг, сумандаа ирээд “Хэтийн хурд”-аас нэг айраг авсан. Бас сумынхаа наадамд шүдлэн, хязаалан, соёолон түрүүлгэсэн.
-Холдоо хаана хаана очиж наадаж байв?
-Аав бид хоёр чинь хол явнаа. Одоогоор Аймаг, Иххэт, Дэлгэрэх, Айраг, Алтанширээгээр наадаад байгаа. Энэ жил Хүйн долоон худагт болсон Гиннесийн уралдаанд явсан. Энэ нь хамгийн хол болж байна. Би цавьдар соёолонгоо унаж 320 хэдээр орсон. Газар газраас  ирсэн тэр олон хурдан морьдыг харахад сүрдмээр бас бахадмаар их гоё юм билээ. Олон ч унаач найзтай болсон. Миний хүүхэд насны хамгийн сайхан дурсамжуудын нэг энэ болох байхаа.
-2013 онд сумандаа яаж наадсан бэ?
-Сумынхаа наадамд зээрд азаргаа есөөр оруулсан.  Бид хоёр чинь олон уралдаанд оролцож байна. Соёолон нь бас их олон удаа айрагдуулсан. Сумандаа айрагдуулчихаад, Алтанширээд дахин айрагдуулж, “Тайжийн хурд”, “Хутагтын хурд”-д амжилтаа  бататгасан. Болоогүй намар нь Алтанширээгийн ургийн баярт айрагдсан гээд харахад л хайр хүрмээр хурдан буян даа.
-Уралдааны замд бэрхшээлтэй зүйл олон таарах уу?
-Таарна шүү дээ. Нэг удаа би Эрдэнэцогтын наадамд эмээл хойшоо гүйгээд, зайдан давхиж яваад бут таараад уначихсан. Бас Айрагт уралдаж байгаад эмээл холбироод ойчиж байлаа. Энэ мэт тооцоолоогүй алдаа гардаг юм. Мэдээж уралдааны зам бүгд л өрсөлдөгчид шүү дээ. Тэр утгаараа унаач хүүхдүүдийн дунд нэгнээ дээрэлхэх зүйл бас гарна. Гэхдээ энэ бол шантрах зүйл биш гэж би боддог. Сүүлийн үед том жижиг ялгаагүй уралдаан дээр хамгаалалтын хувцастай уралддаг болсонд их баярлаж байгаа. Минийхээр уяач нарын хариуцлагыг өндөржүүлж, хүүхэд унасан тохиолдолд цаг алдалгүй авч байгаасай л гэж хэлмээр санагддаг.
-Хурдан морьтой нөхөрлөснөөр хүмүүжлийн ямар ач холбогдолтой гэж чи боддог вэ?
-Амьтанд хайртай хүн  өр зөөлөн хүн болдог болов уу. Аливаа юмны эв дүйг амархан олно. Хэл мэдэхгүй амьтантай ойлголцоно гэдэг амаргүй шүү дээ. Мэдээж ёс заншлаа хотын хүүхдүүдээс илүү мэднэ гэж хэлнээ. Ахмад настныг хүндэтгэж харьцах ёстой. Томчуудын ярианд оролцохгүй, морь мал үргээхгүй гээд л яривал нэлээн үргэлжилнэ.
-Маргааш уралдана гэхэд юу бодогддог вэ?
-Сэтгэл хөөрөөд унтаж чадахгүй шүү дээ. Тийм болохоор үүр гэгээрэхэд л босч цайгаа уучихаад бурхандаа залбирдаг. Миний морийг айрагдуулж, түрүүлгэж өгөөрэй гэж. Дараа нь аавтайгаа явна даа. Аав маань уралдаан болгоны өмнө болгоомжтой давхихыг захиад, дөрөөнд сүү дусаагаад мордуулдаг юм.
-Удахгүй сургуулиа төгсөх нь дээ. Ямар мэргэжилтэй болох вэ?
-Аавынхаа удмыг залгасан уяач болно гэж боддог. Одооноос хэрэндээ бэлдээд уяаны ажил хийгээд л байна. Гэхдээ заримдаа газар зүйн багш ч болбол гоё юм шиг санагдаад байгаа.
-Яагаад морь уядаг газар зүйн багш байж болохгүй гэж. Дүүдээ амжилт хүсье.

А.Дөл