Аймгийн Алдарт уяач Н.Бизъяа: Хоёр үрээ айрагдуулсан Сар хайрханы даншиг хамгийн сайхан санагддаг
А.Тэлмэн
2014 оны 7-р сарын 02 -нд
Өнөөдрийн зочны хойморт Завхан аймгийн Сонгино сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Нямцэрэнгийн Бизъяа саатаж байна.
-Анхны бүсийн наадамд хоёр морь айрагдуулж одтой сайхан наадсан хийморилог эрхэмтэй олон жилийн дараа уулзах сайхан байна. Тэр үеийн дурсамжаар яриагаа эхэлвэл ямар вэ?
-Миний хамгийн сайхан наадам тэр байгаа юм. 1995 оны Сар хайрханы даншигт улаан хээр соёолон аман хүзүүдүүлж, хээр хязаалан хүүгийнхээ нэр дээр дөрвөөр давхиулж байсан. Баруун Монголын хурдан бүхэн цугласан тэр том наадамд ийм сайхан наадсандаа одоо хэр нь баяртай явдаг шүү. Миний хоёр хээр үрээ хурдан ч байсан. Соёолон гурван үзүүр болж гарч ирээд аль нь орох бол гэж бодож байтал миний үрээ аман хүзүүдэж их сайхан санагдаж билээ.
-Хээр үрээнүүд чинь өмнө нь ямар амжилт гаргаж байсан бэ?
-Хоёр хээр маань миний унаган адуунууд. Аман хүзүүддэг улаан хээрийг нь Босоо хээр гэдэг юм. Би Босоогийн эхийг гунжин үнээ, хоёр мориор авч байлаа. Их сайхан бор гүү байсан. Тэгээд Намсангийн хүрэн азарганд тавьж гарсан төл нь Босоо хээр маань байгаа юм. 1993 онд шүдлэндээ аймгийн 70 жилийн ойд түрүүлж, хязааландаа 1994 онд Увсад болсон том уралдаанд түрүүлж байсан. Олон газрын адуу цугларсан одоогийнхоор бол бүсийн наадам юмуу даа.
-Хүүгийн тань нэртэй хээр нь яаж давхиж байсан бэ?
-Дөрвөлдөг хээр хязааланг чинь Даваагомбын халтар гэдэг юм. Даваагомбо гэж миний хүү л дээ. Тэр хээр дааган цагаасаа эхлээд уралдаж, сумандаа зургаа түрүүлсэн адуу. Дээр ярьсан Увсын том уралдаанд ч гэсэн айрагдсан. Мөн Баянтэс болон Увсын Өндөрхангайд сумын наадамд аман хүзүүдэж байсан юм.
-Унаган хээрүүд урамтай хурдалжээ. Өөр Алдартын нэрийг дуурсгасан ямар хурдан хүлгүүд байсан бол?
-Олон бий дээ. Бор үрээ маань 1968 онд даагандаа сумынхаа баярт түрүүлээд, шүдлэн, соёолон аман хүзүүдэж, нас нийлээд хоёр ч айрагдсан. Мөн Жожоо цагаан гэж хурдан адуу байлаа. Даага, шүдлэндээ түрүүлчихээд тэрнээс хойш олон хүний гар дамжаад давхихгүй байхаар нь би 19 настайд нь хоёр адуугаар авч уяад, тэр жилээ суманд түрүүлгэж, дараа жил нь аман хүзүүдүүлж, 21 настай морь долоод давхиулж байсан.
-Сүүлийн үед хурдалж байгаа ямар хүлгүүд байна?
-Сүүлийн үеийн залуучууд зүүн талаас адуу их авчрах болж. Би унаган адуугаа сурснаараа тэжээлгүй уяхаар тэднийг дийлэхгүй юм. Тэгсэн манай хүү надад Хэнтий аймгийн Батноров сумаас хоёр үрээ авчирч өгсөн. Одоогоор уяагүй байна. Мөн хүүгийн зүүн талаас авчирч өгсөн үрээг Нөмрөгийн Оросоо гээд найздаа өгсөн “хоёр түрүүллээ” гэж дуулдана лээ.
-Хүүхдүүд тань мөн моринд сонирхолтой юу?
-Манай хоёр хүү морь сайн уяна аа. Сүүлийн үед миний нас өндөр болоод өөрөө уяж чадахаа байсан. Хүүгээ дагаад наадам хэсч, тэгээд заримдаа дуугүй байж чадахгүй үглээд дургүйг нь хүргэдэг л байх. Даваагомбыгоо сайн уяач болж миний хүрээгүй улсын цолыг авах байх гэж боддог. Албаны ажилтай болохоор бас тэр болгон зав гаргаж чаддаггүй юм шиг байна аа, бас. Хүү нь аймгийн шилдэг унаач болсон. Тэр бас ааваасаа дутахгүй уяач болох байх.
-Хүүгээ улсын цолд хүрэх байх гэж боддог гэлээ. Ингэхэд та хэдэн оны Алдарт уяач вэ?
-Би Сонгино сумаас төрсөн хамгийн анхны аймгийн Алдарт уяач. Манай сумын уяачдын холбооны тэргүүн Пүрэвхүү жил бүр намайг улсын Алдарт уяачид тодорхойлдог гэнэ лээ. Уг нь болдог бол нас өндөр болсон хүн хадан гэртээ очихоос өмнө авчихмаар л байх юм. Би чинь 16 настайгаасаа эхлээд 25 жил нэгдлийн адуу маллахдаа өнчин унага дутаагаагүй. Энэ насаа адууны дэргэд барж байгаа хүн дээ.
Ц.Амарбаяр
-Анхны бүсийн наадамд хоёр морь айрагдуулж одтой сайхан наадсан хийморилог эрхэмтэй олон жилийн дараа уулзах сайхан байна. Тэр үеийн дурсамжаар яриагаа эхэлвэл ямар вэ?
-Миний хамгийн сайхан наадам тэр байгаа юм. 1995 оны Сар хайрханы даншигт улаан хээр соёолон аман хүзүүдүүлж, хээр хязаалан хүүгийнхээ нэр дээр дөрвөөр давхиулж байсан. Баруун Монголын хурдан бүхэн цугласан тэр том наадамд ийм сайхан наадсандаа одоо хэр нь баяртай явдаг шүү. Миний хоёр хээр үрээ хурдан ч байсан. Соёолон гурван үзүүр болж гарч ирээд аль нь орох бол гэж бодож байтал миний үрээ аман хүзүүдэж их сайхан санагдаж билээ.
-Хээр үрээнүүд чинь өмнө нь ямар амжилт гаргаж байсан бэ?
-Хоёр хээр маань миний унаган адуунууд. Аман хүзүүддэг улаан хээрийг нь Босоо хээр гэдэг юм. Би Босоогийн эхийг гунжин үнээ, хоёр мориор авч байлаа. Их сайхан бор гүү байсан. Тэгээд Намсангийн хүрэн азарганд тавьж гарсан төл нь Босоо хээр маань байгаа юм. 1993 онд шүдлэндээ аймгийн 70 жилийн ойд түрүүлж, хязааландаа 1994 онд Увсад болсон том уралдаанд түрүүлж байсан. Олон газрын адуу цугларсан одоогийнхоор бол бүсийн наадам юмуу даа.
-Хүүгийн тань нэртэй хээр нь яаж давхиж байсан бэ?
-Дөрвөлдөг хээр хязааланг чинь Даваагомбын халтар гэдэг юм. Даваагомбо гэж миний хүү л дээ. Тэр хээр дааган цагаасаа эхлээд уралдаж, сумандаа зургаа түрүүлсэн адуу. Дээр ярьсан Увсын том уралдаанд ч гэсэн айрагдсан. Мөн Баянтэс болон Увсын Өндөрхангайд сумын наадамд аман хүзүүдэж байсан юм.
-Унаган хээрүүд урамтай хурдалжээ. Өөр Алдартын нэрийг дуурсгасан ямар хурдан хүлгүүд байсан бол?
-Олон бий дээ. Бор үрээ маань 1968 онд даагандаа сумынхаа баярт түрүүлээд, шүдлэн, соёолон аман хүзүүдэж, нас нийлээд хоёр ч айрагдсан. Мөн Жожоо цагаан гэж хурдан адуу байлаа. Даага, шүдлэндээ түрүүлчихээд тэрнээс хойш олон хүний гар дамжаад давхихгүй байхаар нь би 19 настайд нь хоёр адуугаар авч уяад, тэр жилээ суманд түрүүлгэж, дараа жил нь аман хүзүүдүүлж, 21 настай морь долоод давхиулж байсан.
-Сүүлийн үед хурдалж байгаа ямар хүлгүүд байна?
-Сүүлийн үеийн залуучууд зүүн талаас адуу их авчрах болж. Би унаган адуугаа сурснаараа тэжээлгүй уяхаар тэднийг дийлэхгүй юм. Тэгсэн манай хүү надад Хэнтий аймгийн Батноров сумаас хоёр үрээ авчирч өгсөн. Одоогоор уяагүй байна. Мөн хүүгийн зүүн талаас авчирч өгсөн үрээг Нөмрөгийн Оросоо гээд найздаа өгсөн “хоёр түрүүллээ” гэж дуулдана лээ.
-Хүүхдүүд тань мөн моринд сонирхолтой юу?
-Манай хоёр хүү морь сайн уяна аа. Сүүлийн үед миний нас өндөр болоод өөрөө уяж чадахаа байсан. Хүүгээ дагаад наадам хэсч, тэгээд заримдаа дуугүй байж чадахгүй үглээд дургүйг нь хүргэдэг л байх. Даваагомбыгоо сайн уяач болж миний хүрээгүй улсын цолыг авах байх гэж боддог. Албаны ажилтай болохоор бас тэр болгон зав гаргаж чаддаггүй юм шиг байна аа, бас. Хүү нь аймгийн шилдэг унаач болсон. Тэр бас ааваасаа дутахгүй уяач болох байх.
-Хүүгээ улсын цолд хүрэх байх гэж боддог гэлээ. Ингэхэд та хэдэн оны Алдарт уяач вэ?
-Би Сонгино сумаас төрсөн хамгийн анхны аймгийн Алдарт уяач. Манай сумын уяачдын холбооны тэргүүн Пүрэвхүү жил бүр намайг улсын Алдарт уяачид тодорхойлдог гэнэ лээ. Уг нь болдог бол нас өндөр болсон хүн хадан гэртээ очихоос өмнө авчихмаар л байх юм. Би чинь 16 настайгаасаа эхлээд 25 жил нэгдлийн адуу маллахдаа өнчин унага дутаагаагүй. Энэ насаа адууны дэргэд барж байгаа хүн дээ.
Ц.Амарбаяр
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 2024 оны 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна