Төв аймгийн МСУХ-ны тэргүүн С.Батболд: Бооцоот морин уралдааныг хууль эрх зүйн хүрээнд хүлээн зөвшөөрөх цаг нь болсон
А.Тэлмэн
2014 оны 9-р сарын 24 -нд
Дэлхийн дээд амжилтанд бүртгүүлсэний нэг жилийн ойд зориулсан уяачдын баяр өдөрлөгийн үеэр салбар холбоодын тэргүүнүүдтэй уулзаж ярилцсанаа цувралаар хүргэж буй. Энэ удаа эрхэм уншигч та бүхэндээ Төв аймгийн МСУХ-ны тэргүүн, УИХ-ын гишүүн Сундуйн Батболдын сэтгэгдлийг хүргэж байна.
-Дэлхийн дээд амжилтанд бүртгүүлэх “Монгол морь-3000” арга хэмжээнд хамгийн өргөн бүрэлдэхүүнтэй оролцсон хамт олон бол Төв аймгийнхан. Өнөөдрийн арга хэмжээнд ч гэсэн нэлээд ач холбогдол өгсөн бололтой?
-Монгол хүн, Монголын төрийг морьгүйгээр төсөөлшгүй юм. Бидний өвөг дээдэс дэлхийн талыг эзлэн их эзэнт гүрэн байгуулахдаа монгол морьтойгоо явж байсан. Дэлхийн хоёрдугаар дайнд ч гэсэн монгол морины гүйцэтгэсэн үүрэг их. Тэр ч утгаараа бид монгол морио магтан дуулдаг шүү дээ. Ийнхүү монголчуудын бахархал болсон морио, өв соёлоо дэлхийд мөнхлөх түүхэн арга хэмжээ өнгөрсөн жил болж, бид дэлхийн дээд амжилтанд хоёр номинациар бүртгүүлсэн явдал бол дэлхийн адууны соёлд оруулсан томоохон хувь нэмэр юм. Энэ бол зайлшгүй хийгдэх ёстой байсан том ажил. Үүнийг манай аймгийн МСУХ-ны зүгээс ихэд үнэлж байгаа. Тэрхүү түүхэн үйл явдал зөвхөн морин уралдаан, морин парадаар хязгаарлагдахгүй монголчуудын адуутайгаа хэрхэн харилцдаг хийгээд яаж арчилж хамгаалан, өөрсдийнхөө амьдрал ахуйд ашигладгийг дэлхий нийтэд харуулсан. Харин өнөөдөр нэг жилийн дараа гурван чухал үйл явдлыг эхлүүллээ. Нэгдүгээрт Монголын уяачид өөрсдийн өдөртэй болж байна. Хоёрдугаарт, Монголын уяачдын алдар, адууны соёлыг харуулсан цогцолбортой болохоор суурь нь тавигдлаа. Харин гуравдугаарт уяачийн тангарагтай боллоо шүү дээ.
-Сүүлийн үед морин уралдааныг тойрсон олон асуудал хөвөрч байгаа. Удам дамжсан уяач, улс төрчийн хувьд энэ бүхнийг хэрхэн хардаг вэ?
-Жилдээ ганц болдог үндэсний их баяр наадам бол монголчуудын амьдралын чухал хэсэг. Эрийн гурван наадамгүйгээр монголчуудын өв соёлыг төсөөлөхийн аргагүй юм л даа. Шүүмжлэлтэй ханддаг хэсэг бий. Гэхдээ энэ бол үндэсний уламжлалаа хадгалах гол хэлбэр юм. УИХ-ын зарим гишүүд улсын баяр наадмыг хуульчилсан нь буруу гэсэн байр суурьтай байдаг. Харин миний хувьд эрх зүйт төр байгуулж байгаа бол хуульчилж, тодорхой дэг журмын дагуу явуулах нь зүйтэй гэсэн байр суурьтай байдаг. Түүнчлэн үндэсний их баяр наадмыг хэтэрхий мэргэжлийн болгож болохгүй. Яагаад гэвэл бүх ард түмнээрээ нааддаг наадам цэнгэл шүү дээ. Ганц морьтой хүн ч түүнийгээ уралдуулж л байдаг. Өөрийн хүч бяраа сорьё гэсэн хэн ч улс, аймаг, сумын наадамд зодоглож болдог нээлттэй баяр. Энэхүү давуу эрхийг нь хэзээд нээлттэй хэвээр үлдээх ёстой. Энэ утгаараа хэтэрхий мэргэжлийн спортын хэв маяг руу оруулж болохгүй байгаа юм.
-Олон улсын стандартад нийсэн уралдааны төрлийг бий болгоход хамгийн түрүүнд хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх хэрэгтэй хэмээдэг. Энэ талаар ямар бодолтой явдаг вэ?
-Сүүлийн үед хурдан морь сонирхогч бизнесменүүдийн хүрээ нэлээд тэлж байна.Тэдгээр хүмүүс адууныхаа хурдлах чадварыг нэмэгдүүлэх үүднээс гадны улс орнуудаас 3-4 зуун жилийн турш сайжруулан үржүүлсэн адуунуудыг оруулж ирж байна. Эдгээр хүмүүсийн хичээл зүтгэлийг талаар болголгүй, үндэсний морин уралдаанаа хэвээр нь хадгалж авч үлдэхийн тулд мэргэжлийн морин спорт буюу олон улсын хэмжээний морин уралдааныг хөгжүүлэх зайлшгүй шаардлага гарч ирж байгаа юм.Өөрөөр хэлбэл төр засгийн зүгээс бодлогоор зохицуулж, их хурлын гишүүд маань бооцоот морин уралдааныг хууль эрх зүйн хүрээнд хүлээн зөвшөөрөх цаг нь болсон. Казино буюу мөрийтэй тоглоомын сөрөг талуудаас болоод бооцоот уралдаан, тоглоомыг хорьчихсон байгаа. Харин одоо нийгэм цаг үеийн шаардлагаа дагаж бооцоот морин уралдааныг бий болгох хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх шаадлагатай болж байна.
-Санал нэг байна. Ярилцсанд баярлалаа.
А.Тэлмэн
-Дэлхийн дээд амжилтанд бүртгүүлэх “Монгол морь-3000” арга хэмжээнд хамгийн өргөн бүрэлдэхүүнтэй оролцсон хамт олон бол Төв аймгийнхан. Өнөөдрийн арга хэмжээнд ч гэсэн нэлээд ач холбогдол өгсөн бололтой?
-Монгол хүн, Монголын төрийг морьгүйгээр төсөөлшгүй юм. Бидний өвөг дээдэс дэлхийн талыг эзлэн их эзэнт гүрэн байгуулахдаа монгол морьтойгоо явж байсан. Дэлхийн хоёрдугаар дайнд ч гэсэн монгол морины гүйцэтгэсэн үүрэг их. Тэр ч утгаараа бид монгол морио магтан дуулдаг шүү дээ. Ийнхүү монголчуудын бахархал болсон морио, өв соёлоо дэлхийд мөнхлөх түүхэн арга хэмжээ өнгөрсөн жил болж, бид дэлхийн дээд амжилтанд хоёр номинациар бүртгүүлсэн явдал бол дэлхийн адууны соёлд оруулсан томоохон хувь нэмэр юм. Энэ бол зайлшгүй хийгдэх ёстой байсан том ажил. Үүнийг манай аймгийн МСУХ-ны зүгээс ихэд үнэлж байгаа. Тэрхүү түүхэн үйл явдал зөвхөн морин уралдаан, морин парадаар хязгаарлагдахгүй монголчуудын адуутайгаа хэрхэн харилцдаг хийгээд яаж арчилж хамгаалан, өөрсдийнхөө амьдрал ахуйд ашигладгийг дэлхий нийтэд харуулсан. Харин өнөөдөр нэг жилийн дараа гурван чухал үйл явдлыг эхлүүллээ. Нэгдүгээрт Монголын уяачид өөрсдийн өдөртэй болж байна. Хоёрдугаарт, Монголын уяачдын алдар, адууны соёлыг харуулсан цогцолбортой болохоор суурь нь тавигдлаа. Харин гуравдугаарт уяачийн тангарагтай боллоо шүү дээ.
-Сүүлийн үед морин уралдааныг тойрсон олон асуудал хөвөрч байгаа. Удам дамжсан уяач, улс төрчийн хувьд энэ бүхнийг хэрхэн хардаг вэ?
-Жилдээ ганц болдог үндэсний их баяр наадам бол монголчуудын амьдралын чухал хэсэг. Эрийн гурван наадамгүйгээр монголчуудын өв соёлыг төсөөлөхийн аргагүй юм л даа. Шүүмжлэлтэй ханддаг хэсэг бий. Гэхдээ энэ бол үндэсний уламжлалаа хадгалах гол хэлбэр юм. УИХ-ын зарим гишүүд улсын баяр наадмыг хуульчилсан нь буруу гэсэн байр суурьтай байдаг. Харин миний хувьд эрх зүйт төр байгуулж байгаа бол хуульчилж, тодорхой дэг журмын дагуу явуулах нь зүйтэй гэсэн байр суурьтай байдаг. Түүнчлэн үндэсний их баяр наадмыг хэтэрхий мэргэжлийн болгож болохгүй. Яагаад гэвэл бүх ард түмнээрээ нааддаг наадам цэнгэл шүү дээ. Ганц морьтой хүн ч түүнийгээ уралдуулж л байдаг. Өөрийн хүч бяраа сорьё гэсэн хэн ч улс, аймаг, сумын наадамд зодоглож болдог нээлттэй баяр. Энэхүү давуу эрхийг нь хэзээд нээлттэй хэвээр үлдээх ёстой. Энэ утгаараа хэтэрхий мэргэжлийн спортын хэв маяг руу оруулж болохгүй байгаа юм.
-Олон улсын стандартад нийсэн уралдааны төрлийг бий болгоход хамгийн түрүүнд хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх хэрэгтэй хэмээдэг. Энэ талаар ямар бодолтой явдаг вэ?
-Сүүлийн үед хурдан морь сонирхогч бизнесменүүдийн хүрээ нэлээд тэлж байна.Тэдгээр хүмүүс адууныхаа хурдлах чадварыг нэмэгдүүлэх үүднээс гадны улс орнуудаас 3-4 зуун жилийн турш сайжруулан үржүүлсэн адуунуудыг оруулж ирж байна. Эдгээр хүмүүсийн хичээл зүтгэлийг талаар болголгүй, үндэсний морин уралдаанаа хэвээр нь хадгалж авч үлдэхийн тулд мэргэжлийн морин спорт буюу олон улсын хэмжээний морин уралдааныг хөгжүүлэх зайлшгүй шаардлага гарч ирж байгаа юм.Өөрөөр хэлбэл төр засгийн зүгээс бодлогоор зохицуулж, их хурлын гишүүд маань бооцоот морин уралдааныг хууль эрх зүйн хүрээнд хүлээн зөвшөөрөх цаг нь болсон. Казино буюу мөрийтэй тоглоомын сөрөг талуудаас болоод бооцоот уралдаан, тоглоомыг хорьчихсон байгаа. Харин одоо нийгэм цаг үеийн шаардлагаа дагаж бооцоот морин уралдааныг бий болгох хууль эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх шаадлагатай болж байна.
-Санал нэг байна. Ярилцсанд баярлалаа.
А.Тэлмэн
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна