Аймгийн Алдарт уяач Д.Дашдаваа: Бор азаргаа 3000 төгрөгөөр авч байлаа

Дундговь аймгийн Өлзийт сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Дооровын Дашдаваа хэмээх нас сүүдэр 88 хүрч байгаа сайхан буурал 60 жил хурдан хүлгийн хөлс хусчээ. Энэ хугацаанд тэрээр нийт 50 гаруй түрүү, 100 шахам айраг хүртсэн байдаг. Нэг жил улсын Алдартад тодорхойлогдоод буцаж байсан түүхтэй. Эцгийн шийрийг хатааж хүү аймгийн Алдарт Түмэн-Жаргал, сумын Алдарт уяач Чинбат болон зээ Отгонням, Гэрэлт-Од, Дашбалбар нар хурдан хүлгийн уяа сойлго тааруулж байна. Тэрээр “Адуу гэдэг чинь гол нь удам л сайн байх хэрэгтэй” хэмээн хэлдэг, адууныхаа гүү талд их анхаарч сайжруулдаг залуу үеийн бахархал болсон ахмад уяачдын нэг юм.
Өлзийт суманд Дашдаваагийн борууд гэх бэсрэг угшил бий. Бор азарганы эцэг нь Дондогийн саарал. Буянт-Овоо багийн Дондог гэж хүний хурдан саарал азарга аймагт айрагдаж, сум орон нутагтаа олон түрүүлсэн. Эх тал нь Өндөршилийн гүрийн борууд болох гэнэ. Өлзийт сумын улаан Түмэн гэж бөх Өндөршилд түрүүлээд улаан бор даага авчирчээ. Дамбацэрэн гэдэг хүн тэр бор даагыг  авч азарга тавьсан аж. Түүний төл нь Дашдаваа Алдартын бор азарга юм. Тэрээр их бор азаргаа 3000 төгрөгөөр авсан гэдэг. Бор азарга Дундговь аймагт  хязаалан түрүүлж, давхар уяагаар Манлай суманд очиж Өмнөговь аймгийн түрүү үрээтэй уралдаж хол түрүүлжээ. 1976 онд соёолон Өндөршилд түрүүлж байсан бөгөөд аймагт гурав айрагдаж, Өлзийтийн 60 жилийн ой болон Гурвансайхан, Баянжаргалан сумдад түрүүлсэн адуу. Борын төлүүд Хэнтий, Дундговь Өмнөговь аймгуудад тархсан бөгөөд ихэнх нь азарга болсон аж. Их борын төл бага бор азарга гурав түрүүлж, дөрөв айрагджээ. Бага борын төл шарга  азарга соёолон, хавчигтаа Дундговь аймагт айрагдаж,  сумандаа ес  айрагдаж түрүүлсэн бол түүний төл хүрэн азарга 2009 онд аймагт аман хүзүүүдэж, сумдад зургаа түрүүлж, зургаа аман хүзүүдэж, нэг тавласан байна. Харин хүрэн азарганы төл хүрэн үрээ сумдад тав айрагджээ. Боруудаас гадна өвгөн нэг бор халзан үрээ аймагт  далд түрүүлгэж, хүрэн морь дөрвөн удаа аман хүзүүдүүлжээ.
Түүнийг анхны Говьшанхад азарга айрагдуулсан уяач гэдэг. Хүү аймгийн алдарт уяач Түмэнжаргал Говьшанхад хоёр азарга уяж очоод, хээр азаргаа аавынхаа нэр дээр, шарга азаргаа өөрийнхөө нэр дээр мордуулжээ. Хээр азарга айрагдаж, шарга азарга 14-өөр давхисан байна. Говьшанхад айрагдсан хээр азарга Төв аймгийн Баян сумын жаал Шагдарын унаган адуу бөгөөд1997 онд Луусын түмэн адууны наадамд 150 азарганд түрүүлж, давхар уяагаар Зава Дамдины Их даншигт 15-аар хурдалж байжээ. Харин сум болон жижиг наадамд олон түрүүлсэн азарга юм. Түүний төл бор адууны эхтэй хүрэн азарга 2008 онд Мандал-Овоо суманд түрүүлээд, Өмнөговь аймагт очиж аман хүзүүдэж, 2009 онд Дундговь аймагт мөн аман хүзүүдсэн.
Өлзийт сумынхан Дундговь аймгийн 40 жилийн ойн баяр наадамд сайн наадсан гэдэг. Дэрэнгийн Намсрайн хар түрүүлж, Адаацагийн Самбалхүндэвийн хээр аман хүзүү, Дашдаваа Алдартын бор гурав, түүний дүү Дамдинжавын хар азарга дөрөвлөсөн байна. Их насанд тус сумын Сандагдоржийн хээр түрүүлж, Адилбиш гуайн хурдан хээр аман хүзүүдэж, гуравт Адаацаг, бусад нь Өлзийт сумаас орж байсан аж.
Алдартын ах Балдан-Осор нь хурдан адуу их авч өгдөг байсан бөгөөд Өлзийтөд Дашдаваа гуайн үеийн аймгийн начин Мандал гэгч морь сайн уядаг, шарга, бор хоёр их мориор тун сайн нааддаг байжээ. Түүний зэрэгцээ Дондог, Дамбацэрэн, Лувсансамба нарын хурдан адуутай гойд сайн уяачид байв.
У.Энхмаа