Адууны харайлтанд булчингийн оролцоо

Мөрний булчин, ууц нурууны булчин, трапец хэлбэртэй булчин болон элэгний хөндлөн булчин зэрэг нь далны хөдөлгөөнийг удирддаг. Цээжний урд хэсгийн булчин, мөрний булчингууд болон гурван гол булчин зэрэг нь сарвуу ба үений хөдөлгөөнийг удирддаг. Шилбэний булчин ташааны хоёр гол булчин ба хондлойн булчин зэрэг нь ташаа гуя болон өвдөгний үений хөдөлгөөнийг зохицуулах бөгөөд үүний зэрэгцээ ташааны босоо булчин нь харайлтын үеийн суналт агшилтыг зохицуулдаг. 10 төрлийн булчингийн үйл ажиллагааны үндсэн дээр адууны дөрвөн хөлний хөдөлгөөн зохицуулагддаг байна.

Үе: Үе нь хоёр ясыг холбох үүрэг гүйцэтгэнэ. Үений уут, мөгөөрс болон үений шингэнээс бүрдэнэ. Энэ бүтэц нь хөлний яснууд хөдөлгөөнд орохдоо хоорондоо үрэлцэхгүй байх боломжийг олгодог. Үений хоёр талын яс нь холбоосоор холбогдож нэг талаас, ясыг тогтворжуулж нөгөө талаас хөдөлгөөнд оруулдаг.

Булчин шөрмөс: Булчингууд нь биеийн хөдөлгөгч. Араг яс дагасан булчин бол адууны нэг төрлийн мах юм. Булчин нь туузан хэлбэртэй бөгөөд хоорондоо холбогдон чангарч сулрах чадвартай. Аяндаа болон удирдлагаар хөдөлдөг булчин гэж ялгарна. Адуу явах буюу хооллох зэрэгт булчин удирдлагаар хөдөлдөг бол аяндаа хөдөлдөг булчин адууны өөрийн хяналтгүйгээр агшиж, сунадаг дотоод эрхтэн болон нүдний булчингууд юм. Энэхүү чадвар дээр үндэслэн булчингууд харилцан үйлчлэлд орох ба морины бие хөдөлгөөн хийж чаддаг. Араг ясны булчин, зүрхний булчин, мөлгөр булчин гэж ангилагддаг бөгөөд мөлгөр булчин нь дотоод эрхтэнүүдэд тухайлбал, гэдэс доторт бэхлэгдэнэ. Хэрэв араг ясны булчин нь аяндаа хөдлөх боломжтой бол зүрхний булчин, мөлгөр булчин зэрэг нь вегататив мэдрэлийн системийн удирдлагаар хөдөлгөөнд орно. Араг ясны булдчингууд нь араг ясны аль нэг ясан дээрээс эхлээд шөрмөсөөр дамжуулан өөр ясанд үйлчлэл үзүүлдэг. Булчингийн судал аяндаа богиноссоны үр дүнд хоёр ясыг холбож байгаа үе булчингийн байрлалаас хамааран нугарах буюу тэнийх үйлдэл хийнэ. Эдгээр булчингуудын хөдөлгөөнийг мэдрэлийн системийн тусламжтайгаар удирддаг ба тэндээс тодорхой булчинд дохио өгөгдөнө.

Шөрмөс: Шөрмөс нь маш бөх олс мэт сүлжигдсэн судлуудаас бүрдэх ба мөчүүдийг тэнийлгэх үүрэг гүйцэтгэдэг. Гадна болон дотоод шөрмөс гэж байдаг. Биеийн дээд хэсгийн болон шилбэ нь морины хөлийг тахийх нугалах зэрэгт нөлөөтэй. Эдгээр шөрмөсүүд нь булчингийн үйлчлэлийг морины хөлний доод хэсэгт хувиарлах үүрэгтэй. Шөрмөс тасрах эсвэл үрэвсэх зэрэг тохиолдолд эдгээх бараг боломжгүй.

Холбоос: Холбоос нь шөрмөсний адил тууз болон  судлаас бүрдэнэ. Холбоос яснуудыг хооронд нь холбох үүрэгтэй. Холбооснуудын ихэнхи нь үенүүдийн ойролцоо байрлаж үений хөдөлгөөнийг дэмжих буюу хязгаарлах үүрэг гүйцэтгэнэ. Холбоос нь ямар нэгэн шалтгаанаар хүнд гэмтэл авбал эдгэрэх боломж маш бага.

Морины хөл: Морины хөлүүдийн хөдөлгөөн нь их биеийн голчтой параллель байдлаар хийгдэнэ. Хажуу тийш хөдөлгөөн бараг хийгдэхгүй. Хөлнүүд нь зөвхөн биеийн тулгуур болоод зогсохгүй түүнийг хөдөлгөөнөөр хангах ба хүнд ачааллын үед хүчийг бууруулах үүргийг давхар гүйцэтгэнэ. Үе, холбоос нь гишгэлтийн болон харайлтын доргилтыг багасгана. Морь яс, шөрмөсний бүтцийн онцлогоос хамааран хойд хөлөө байрлуулж, илүү хүч зарахгүйгээр босоогоороо унтаж чаддаг.

"Дэлхийн адуу" номноос