Уяач Б.Батмөнх: Аймгийн Алдартын хоёр даагаар уяа эхлүүлж байлаа

Дорноговь аймгийн Хатанбулаг сумын харьяат, уяач Б.Батмөнхтэй хийсэн ярилцлагыг уншигч танаа хүргэж байна.
-Залуу уяачийн хурдан морьтой холбогдох болсон түүхээс яриагаа эхэлье?
-Би Сэлэнгэ аймгийн Мандал сумын уугуул хүн байгаа юм. 1995 онд Хатанбулаг суманд цэргийн албанд ирж, жилийн дараа халагдаад эндээ хоёр, гурван жил ажиллаж, гэр бүлтэй болсон. Ажил амьдралынхаа гараагаа эхэлсэн ээлтэй сайхан нутаг даа.
Хүүхэд байхдаа би хурдан морины унаач явлаа. Тэгээд ч монгол эр хүний сэтгэлд адуу их ойрхон байдаг юм болов уу. Сонирхолдоо хөтлөгдөөд л моринд орсон юм. 2006 оноос хөдөө гарч аймгийн Алдарт уяач Алиахүүгээс хоёр даага авч, бие дааж уяад шаргыг нь овооны наадамд айргийн дөрвөөр хурдлуулсан. Эндээс их урам орсон л доо. Шүдлэндээ уягдалгүй, хязааландаа сумандаа дөрөвлөж, соёолондоо сумын өвлийн наадамд аман хүзүүдээд, зун нь түрүүлсэн. Дараа нь хавчиг азарга сумынхаа наадамд түрүүлж, зун нь Өмнөговийн мянгат малчин Цогийн нэрэмжит наадамд дахин түрүүлж байлаа. Түүнээс хойш шарга азаргаа бараг уяагүй ээ. Харин бор азаргаа Хөвсгөлд нэг аман хүзүүдүүлж, сумандаа нэг түрүүлгэж, гурван удаа аман хүзүүнд хурдлуулсан. Одоо шарга азарга 9-тэй, бор нь 13-тай. Гэхдээ энэ жил /2013/ бор азаргаа Өмнөговийн Ханбогд суманд амьдардаг найздаа өгчихсөн.
-Уяаны багштай юу?
-Аймгийн Алдарт уяач Алиахүү гуайг миний уяаны багш гэж болно. Манай хадам аав Чадраагийн Хонхор бас залуудаа морь уядаг байсан. Тийм болохоор эднийхээ заавар зөвлөгөөгөөр уяаны дөртэй болж байлаа.
-Уяа эхлүүлсэн бор, шарга азарганууд хаанахын угшилтай вэ?
-Алиахүү ахын том ногоон азарга гэж нутаг орондоо дээгүүр давхидаг хурдан хүлэг байлаа. Тэр том ногооны  дүү нь миний шарга азарга байгаа юм.
-Одоо төлүүдээр нь наадаж байна уу?
-Шарга азарганы төл цөөхөн л дөө. Бор азарганыхаа төлөөр наадаж байна. Энэ зун Уушгийн 80 жилээр борын төл гурван хязаалангаа оруулж, нэг түрүү, хоёр айраг авсан.  Бас нэг бор халзан үрээ, Хангийн 80 жилээр дөрөвлүүлсэн. Гэхдээ би ч сум орондоо л нааддаг юм. Яваандаа адууныхаа цусыг сэлбэж байгаад хол уралдана даа. Сүүлд Сүхбаатар, Хэнтий чигийн адуу авсан. Сүхбаатарын Халзан, Асгатын азаргануудтай болсон.
-Одоо хичнээн айраг, түрүүтэй болоод байгаа вэ?
-Сумын болоод жижиг наадмууд нийлээд 40 шахуу айраг, түрүүтэй болсон. Сумын Алдартын болзол хангачихаад байгаа. Энэ жил /2013 он/ аймгийн Алдарт уяач Отгонбат найзынхаа өгсөн даагыг хоёр түрүүлгэж, хоёр аман хүзүүдүүлчихээд байна.
-Ярилцсанд баярлалаа. Хурдан тууртын босоо цагаан хийморь өнөд ивээх болтугай.
"Тод магнай" сэтгүүл Дорноговь аймгийн тусгай дугаар