Аймгийн Алдарт уяач Э.Отгонбаатар: Азарга аман хүзүүнд хурдлуулна гэдэгт надад бол түрүүний дайтай санагдана

Алтан Дарь овооны тэнгэрийг тайх 105, Зүүн бүсийн хурд-2018 уралдаанд нутгийн дэвжээнд азарга аман хүзүүнд хурдлуулсан Э.Отгонбаатартай уулзан баярын сэтгэгдэл  хуваалцлаа. Халтар азарга Зүүн бүсийн хурд уралдаанд гурав дахь жилдээ айраг хүртэж байгаа хурдан хүлэг билээ.

- Алтан Дарь овооны тахилга наадамд адуун сүргийн манлай азарга аман хүзүүнд хурдлуулсан таньд баяр хүргэе. Баярын сэтгэгдэл хуваалцаач?

- Баярлалаа. Би Сүхбаатар аймгийн Уулбаян сумын уугуул, аймгийн Алдарт уяач Арилдын Эрдэнэ-Очирын хүү  Отгонбаатар гэж хүн байна. Сүүлийн гурван жил зүүн бүсийн уралдаанд дараалан халтар азаргаар амжилттай наадлаа. Нутгийн түмэн минь бүгд цуглан Алтан Дарь овоогоо тахин том наадам  хийж байна. Ийм сайхан наадамд азарга аман хүзүүнд хурдлуулна гэдэгт надад бол түрүүний дайтай л санагдаж баяртай байна даа.  Миний аавын бэлдэж өгсөн адууны хувь заяа намайг олон жил баярлуулж аав минь хүүгээ бурханы орноос харж байгаа. Миний ээж Сүхбаатар аймгийн Уулбаян сумандаа байдаг. Өнөөдөр хүүгээ хараад баярлаж суугаа байх.

- Халтар азарганы угшил ?

 - Эх тал нь Сүхбаатар аймгийн Баяндэлгэр сумын, аймгийн Алдарт уяач Тэрбишийн Амараа гэж хүний адууны халиун гүү. Эцэг нь аавын минь адууны хурдан халтар азарга.

- Аавын тань халтар азарга нь ямар амжилттай давхиж байсан бэ?

- Аавын хурдан халтар азарга сумын 80,90 жилийн ойгоор айрагдаж байсан. Том жижиг наадмын  10 гаруй айрагтай азарга байсан.  Аавын адуунаас дөрөв дэх сайн азарга төрж байна. Энэний эцэг халтар азарга, төрсөн дүү хээр азарга, энэ халтар азарганы ах босоо  халиун азарга байсан. Одоогоос гурван жилийн өмнө болсон Увсын бүсийн уралдаанд манай аавын хурдан буурал азарга, Говь-Алтай аймгийн Хөхморьт сумын Анхбаярын буурал азарга гэж орсон. Өнгөрсөн жилийн Увсын бүсийн уралдаан тэр буурал азарганы төрсөн дүү мөн  Говь-Алтай аймгийн Хөхморьт сумын Тэрбишийн ухаа буурал морь орсон.

- Таны халтар азарга одоо яг хэдэн настай адуу бэ. Хэдэн наснаас уягдан яаж давхисан байх уу?

- Миний халтар азарга Жигүүр хээр нэртэй, энэ жил найман настай. Халтар азарга даага уягдаж сумын наадамд түрүүлэн, Сүхбаатар аймгийн зүүн бүсийн уралдаанд долоод хурдлаад. Шүдлэн үрээ өнжин хязаалан Сүхбаатар аймгийн наадамд долоо, сумынхаа 90 жилийн ойд айргийн гуравт хурдалсан. Соёолон азарга Халзан сумын 90 жилийн ойд түрүүлэн давхар уяагаар зүүн бүсийн уралдаанд 11-т давхисан. Хавчиг азарга 2016 онд Хэнтий аймагт болсон Зүүн бүсийн уралдаанд айргийн тав, 2017 онд мөн Хэнтий аймгийн баяр наадамд түрүүлээд, Хэнтий аймагт болсон зүүн бүсийн уралдаанд түрүү магнайд хурдалсан. Энэ жил төрийн их баяр наадмаа зорьсон боловч хүүхэд төхөөрөмжийн гадаа будилан араас гарч 38-т орсон. Давхар уягаар Алтан Дарь овооны тахилга, зүүн бүсийн хурд уралдаанд аман хүзүүнд давхин намайг баярлуулж байгаа нь энэ.  

- Жигүүр хээр азаргийг үзэгчид багагүй хүлээлтэй үзэж байна. Нутаг орондоо хурд танигдсан адуу аргагүй байх?

- Жигүүр хээр азарга өнгөрсөн жил улсын шилдэг есөн азарганы дөрөвт эрэмблэгдэн, Сүхбаатар аймгийн шилдэг азаргаар шалгарсан. Би анх удаа Алтан Дарь овоондоо мөргөх  гэж ганц халтар азаргатайгаа ирсэн. Алтан овоондоо залбирч хурдан азарга аман хүзүүнд хурдлуулсан нь надад түрүүлсэнтэй л адил байна. Нутгийн түмэн түрүүлнэ л хэмээн бодон хүлээж байсан байна.

- Таны аав Эрдэнэ-Очирын ямар морьд нь хурдан байж ямар амжилт гаргаж байсан бэ?

- Миний аав өөрөө морь мал уядаг боловч төрийн алба хашдаг. Нэгдэлийн үед бригадын дарга, тоо бүртгэгч байсан. Морь уях зав багатай үедээ энд тэндхийн угшил удамтай адуу цуглуулж сайн адуутай болсон. Аав 2011 онд аймгийн Алдарт уяач, би 2014 аймгийн Алдарт  уяач цол хүртсэн. Миний аав 2013 онд бурханы орон уяа тааруулах гэж явсан. Би гурван жил дараалан зүүн бүсийн уралдаанд халтар азаргаа айрагдууллаа, аав минь бурханы орноос хүүгээ ивээж байгаа юм болов уу.  

- Та хэдий үеэс өөрийн нэр дээр морь мордуулсан бэ?

- Би 17 наснаас уяа сойлго тааруулсан. Олон жил хөдөө хөхөрч гадаа гандан, халуун хүйтэнд адуу дагасан хөдөлмөрийн үрээр 40 шүргэх насандаа төрийн зарлигт бүсийн уралдаанд морь айрагдуулж байна.  

- Засгийн газрын тогтоолт наадмаас нэг түрүү хоёр айрагтай, аймгийн чанартай хэдэн хишигтэй бэ?

- Аймгийн баяр наадмын дөрвөн түрүү, айраг зөндөө хүртсэн тоолж байсангүй.

- Улс бүсийн томоохон уралдаанд айраг түрүүнд хурдалж хурд танигдсан адуу өндөр үнээр зарагддаг. Таны халтар азарганд үнэ хэлж авья гэсэн хүн байна уу?

- Хүмүүс авья энэ тэр гэж хэлж л байсан. Би аавынхаа бий болгосон адууг  уяад өөрийнх нь нэрийг гарган сайхан айраг түрүүнд давхиулах санаатай.  Тэрнээс биш хүнд өгөөд мөнгө болгох бодолгүй.

- Жигүүр хээр азарганы төлүүд яаж хурдалсан байх уу?  

- Төлүүд нь охин голцуу гарсан. Энэ жил ганц эр төл байгаа. Уядаг азарганд уяагаа бодоод гүү цөөн хураалгадаг юм. Ингээд танай хамт олонд ажил үйлс нь бүтэмжтэй, сайхан яваарай гэж ерөөе.

- За баярлалаа.