THOROUGHBRED төгс хүлэг
![](http://ulaanbaatar.todmagnai.mn/images/users/cube/73f11013677ea13b2217f297dec29d25.jpg)
![](http://todmagnai.mn/images/news/main/58dc10b1df5be143fa24bd451a47282e.jpg)
Өрнө дахинд цэвэр цусны адуу гэж нэрлэгддэг цэвэр англи үүлдрийн адууг гурван зууны турш уйгагүй хийгдсэн шилэлт сонголтын үр дүн, зоотехникийн шинжлэх ухааны охь гэж үздэг. Уралдаанд (бартаат эсвэл цулгуй) үзүүлсэн амжилтад тулгуурлан төлөвлөгөөтэйгөөр шилэлт хийх явцад уралдаанд төгс зохицсон “тамирчин” морины хамгийн зохистой хэв маягийг бий болгожээ. Орчин цагийн цэвэр цусны адуу нь бие томтой гэдгээрээ онцлог. Үүнтэй зэрэгцээд цэвэр цусны адуу нь тэмцэх, уралдах, ялалт байгуулахад асар хүчтэй тэмүүлдгээрээ алдартай.
Өдгөө дэлхийн 70 гаруй оронд цэвэр цусны адууг үржүүлж, цэвэр цусны гүүний тоо толгой 140 мянгыг давж гараад байна. Цэвэр цусны адууны тоо толгой ба чанараар өнгөрсөн зууны хагас хүртэлх үед Их Британи, Ирланд хоёр толгой цохиж байлаа. Дэлхийн хоёрдугаар дайны дараа Америкийн адууны үржүүлэгчид Европын хамгийн шилдэг жүчээнүүдээс хамгийн шилдэг адуунуудыг худалдан авч эхэлснээр байдал өөрчлөгдсөн. Тэд цэвэр цусны адуу үржүүлэх салбараа морин тойруулгын дэргэдэх бооцооны машинаас олсон орлогоороо санхүүжүүлж байв. Ингэснээр АНУ нь цэвэр цусны адууны тоо толгойгоор дэлхийд нэгдүгээрт орж чадсан юм.
![](/images-library/276b5eb40719bdeed8cbb370fe7e5dc6.jpg)
Мөн энэ үеэр Япон, Австрали, Шинэ Зеландад цэвэр цусны адууг эрчимтэй үржүүлж эхэлсэн байдаг. Европынхоос ялгаатай нөхцөл, нэртэй морин тойруулга, уралдааны ачаар АНУ-д Европынхоос ялгаатай сүрэг бий болж бүрэлдсэн. Ингэх хэд хэдэн шалтгаан байсан. Тэдгээрээс хамгийн гол нь дунд ба ойрын зайн уралдаанд америкчууд туйлын дуртай байсан явдал юм. Дийлэнх уралдаан нь 1600-1800 м зайд явагддаг байсан. Тиймээс дунд зайнд хамгийн өндөр амжилт үзүүлж, энэ чанараа удамдаа тогтвортой уламжлуулан дамжуулж байсан азаргуудыг үржүүлэгт хамгийн өргөнөөр ашиглагдах болсон. Түүнчлэн Хойд Америкт элсэн зам дээрх уралдаан давамгайлдаг. Харин зүлгэн гадаргатай зам дээр өндөр үзүүлэлт гаргаж байсан адуунууд элсэн зам дээр мөн адил амжилт гаргах нь ховор гэдгийг бүгд мэднэ. Иймд АНУ-ын хувьд “өвсөн” үржүүлэгчдийн тоо нь “элсэн” үржүүлэгчдээсээ хавьгүй цөөн. Энэхүү тус тусын чиглэлд шилдэг амжилт гаргадаг адуу нь гадаад байдлаараа ч хоорондоо ялгаатай болж бүрэлддэгийг ажиглалт харуулсан.
Дэлхийн хандлага
Үүлдэр тус бүр дор дороо олон жижиг бүтцээс бүрдсэн маш нарийн систем хэлбэртэй байдаг. Тухайн нэг үүлдрийн бүтцийн үндсэн нэгжийг шугам гэж нэрлэж болно. Орчин үеийн зоотехникийн шинжлэх ухааны үүднээс авч үзвэл шугам гэдэг нь нэг шилдэг үржүүлэгчээс үүссэн бүлэг амьтдыг хэлж байгаа хэрэг. Орчин үеийн бүх цэвэр цусны адуунууд эцэг талын шугамаараа Мэтчем, Херод, Эклипс гэсэн гурван гайхалтай азарганаас үүсэлтэй. Гэхдээ цусан дахь энэ гурвын эзлэх харьцаа нь ялгаатай.
Мэтчем, Херод хоёр нь одоогийн удамшил зүйн шугамаар явсаар Мэн О’Уор ба Турбильон гэсэн хоёр шугамтай холбоотой.
Харин Эклипс нь өөрийн Тачстоун (1831 онд төрсөн.), Бёрдкэтчер (Айриш Бёрдкэтчер) (1833 онд төрсөн.), Сент Саймон (1881 онд төрсөн.) гэсэн гурван төлөөр дамжуулан хамгийн олон тоо толгойтой удамтай (дэлхийн цэвэр цусны адууны 90 хувь орчим) болсон байдаг.
Тачстоуны салаа нь Химиар (1875 онд төрсөн), Дарк Рональд (1905 онд төрсөн), Гиперион (1930 онд төрсөн) гэсэн гурван төлөөрөө гурав салаалан энэ үед хүрсэн.
Химиар, Гиперионы шугамууд нь одоогоор тоо толгой цөөхөн ч дунд нь ажиллах чадвар өндөртэй адуу өндөр бас тааралддаг хэвээр.
Дарк Рональдын шугамын хувьд гэвэл Европын орнуудад нэлээд өргөн тархсан. Дээр нь Дарк Рональд ба түүний удам нь гайхалтай үсрэлттэй байсан тул спортын үүлдрүүдийг сайжруулах шилэлт сонголтын ажилд идэвхтэй ашиглаж байсан.
Сент Саймон ба түүний удам нь стайерийн чадвар (холын зай) сайтай гэдгээрээ онцлог. Түүний шугам нь гэвэл Принц Роза (1928 онд төрсөн), Рибо (1958 онд төрсөн), Мэссина (1920 онд төрсөн) шугамууд ба Оросын Дугласын шугам (1944 онд төрсөн) орно.
![](/images-library/50af180cdc9e2cbc2b1a09112c7f9da2.jpg)
Цэвэр цусны адууны хамгийн олон тоо толгойтой шугам нь Эклипс, түүний төл Айриш Бёрдкэтчерээр дамжуулан Дарлей Арабианы шугам. Энэ бүлэгт тоо толгойгоор цөөтэй Тедди (1913 онд төрсөн), Блэндфорд (1919 онд төрсөн) гэсэн шугам ба орчин үеийн тоо толгойн 80 хувийг бүрдүүлсэн олон шугам ч мөн адил багтаж байдаг. Эдгээр шугам нь Норсерн Дансера (1961 онд төрсөн), Мистера Проспектор (1970 онд төрсөн), Эй Пи Инди (1989 онд төрсөн), Назрулла (1940 онд төрсөн), Болд Рулер (1954 онд төрсөн), Тёрн-Ту (1951 онд төрсөн), Неарко (1935 онд төрсөн), Нэйтив Дансер (1950 онд төрсөн), Том Фул (1949 онд төрсөн) зэрэг болно.
![](/images-library/ee5dfc5c3043e745100dbac0de2341b5.jpg)
Үржүүлгийн азаргыг сонгоход тухайн шугамын нэр хүнд эсвэл алдартай байдал ихээхэн нөлөө үзүүлэх нь бий. Ийм сонголт хийж байгаа жүчээний эзнийг ойлгож болно. Тэр унагануудаа зарах ёстой. Харин шугамаа ингэж сонговол эцэг, эхийнх нь нэр олонд алдартай болсноор худалдан авагчийг олоход хялбар. Гэвч селекц буюу шилдгийг сонгох үүднээс авч үзвэл цэвэр зах зээлийн гэж болох ийм хандлага учир дутагдалтай. Гол дутагдал нь гэвэл генетикийн олон хэлбэр зүйл хумигдаж, багасдаг явдал. Японд Сандей Сайленсын цусыг тээгээгүй гүү гэж бараг олдохгүй болсон тул тэндхийн жүчээний эзэд АНУ эсвэл Европоос азарга худалдаж эсвэл түрээсэлж авахаас өөр аргагүй яг ийм байдалд орж байлаа. Сандей Сайленс нь цагтаа Японы цэвэр цусны адууны үржүүлэгт жинхэнэ хувьсгал хийж, Тёрн-Тугийн шугамд шинэ амьсгал оруулж байсан. АНУ-д ч олон шугам хумигдсаар Норсерн Дансер ба Мистера Проспекторын үр удмын шугам ноёлох тийшээ хандах явдал ажиглагддаг. Гэсэн хэдий ч АНУ-ын цэвэр цусны аж ахуйнуудад 21 удмын шугамын азаргуудыг ашиглаж байдаг.
Б.Бадрал
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
-
2 минутын өмнө Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Б.Отгонсэлэнгийн Ава…
-
1 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
17 цагийн өмнө Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
-
17 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
18 цагийн өмнө Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
20 цагийн өмнө Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
22 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
23 цагийн өмнө "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
Өчигдөр, 09:41 минут Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
Өчигдөр, 09:19 минут Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
Өчигдөр, 09:15 минут "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд Х.Гарь…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол бага ангилалд 106 да…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд ангилалд эхний …
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насны уралдаанд…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дунд насанд 65 хурда…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд эхний 10…
-
7-р сарын 13 -нд АХ-ын 103 жилийн ойн сонгомол дээд насанд С.Баярса…
-
7-р сарын 13 -нд Сонгомол дээд насанд 79 хурдан хүлэг бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 13 -нд Цоллооч хүүд Д.Чулуунбат Тод манлай даага амлав
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан д…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Х.Улам-Өрнөхийн хээр даага тү…
-
7-р сарын 12 -нд 258 даага бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан с…
-
7-р сарын 12 -нд Уралдаанч Б.Энх-Очир: Захаар нь дайрч ороод Нандин…
-
7-р сарын 12 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Хишиг-Очирын Бөхбатын хүрэн с…
-
7-р сарын 12 -нд 217 соёолон бүртгүүлж, 152 нь гараа руу хөдөлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан их насны…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд Б.Ерөөлтийн халтар морь түрүү…
-
7-р сарын 11 -нд 228 их насны морь бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан а…
-
7-р сарын 11 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд С.Гал-Эрдэнийн Нандин хонгор …
-
7-р сарын 11 -нд 192 азарга бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хурдан ш…
-
7-р сарын 10 -нд Ц.Дагвасүрэнгийн хул шүдлэн түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 254 шүдлэн бүртгүүлжээ
-
7-р сарын 10 -нд АХ-ын 103 жилийн ойд эхний 10-т хурдалсан хязаалан…
-
7-р сарын 10 -нд Батсуурийн Чинзоригийн хээр хязаалан түрүүллээ
-
7-р сарын 10 -нд 156 хурдан хязаалан гарааны зурхайгаас эргэлээ
-
7-р сарын 10 -нд Хязаалан 256 бүртгүүлжээ
-
2024 оны 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
-
2024 оны 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
-
2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
-
2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
-
2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
-
18 цагийн өмнө Хангайн бүсэд Ч.Уламбаярын хээр соёолон түрүүллээ
-
Өчигдөр, 09:41 минут Ламын Гэгээний 385 жилийн ойд Ч.Болд-Эрдэнийн халт…
-
23 цагийн өмнө "Говьшанх-7" говийн бүсийн уралдаанд Ц.Амарсанааги…
-
Өчигдөр, 09:15 минут "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Б.Пүрэвжаргалын хүрэ…
-
17 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол бага ангилалд Х.Цогтсайханы…
-
20 цагийн өмнө Говийн бүсийн сонгомол дунд насны ангилалд Б.Норов…
-
Өчигдөр, 09:19 минут Төвийн бүсийн уралдааны сонгомол дээд насанд С.Бая…
-
22 цагийн өмнө Төвийн бүсийн сонгомол дунд насанд Б.Бат-Өлзийн ха…
-
1 цагийн өмнө "Говьшанхын хурд-7" уралдаанд Д.Отгонлхагвын Солон…
-
17 цагийн өмнө Говийн бүсэд Ч.Батжаргалын халтар даага түрүүллээ
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна