Уяач Ц.Цэнд-Аюуш: Нэг жил хул даага маань таван алт, хоёр мөнгө, нэг хүрэл медаль авч байлаа
Увс аймгийн Бөхмөрөн сумын харьяат Цэвэгжавын Цэнд-Аюуш 1977 оны 12-р сарын 5-нд Шарилжитын Дунд өтөг хэмээх газар төржээ. 1998 оноос хурдан морь уяж, 2011 онд халтар соёолонгоо сумынхаа наадамд түрүүлгэж байсан аж. Ингээд түүний бичил ярилцлагыг хүргэе.
-Цэнд-Аюуш уяачийн нэрийг гаргасан хурдан хурц хүлгэдээсээ танилцуулаач?
-Би чинь адуутай ноцолдсон малчны гэрт өссөн хүн. Хар багаасаа л адуу малаа сургаж, номхруулан, эдэлж, бас ах нарынхаа уясан хурдны морийг унадаг байлаа. Ингээд 1998 оноос хойш бие дааж морь уяж, 1999 онд Бөхмөрөн сумандаа таван настай хул морь тавлуулж анхны айргаа амссан юм. Манай баруун аймагт чинь хавчигт насанд уралдуулахгүй. Харин их насанд хориодоор ирж байлаа, энэ хул морь. Тэр цагаас хойш тасралтгүй морь уялаа.
-Уяа эхлүүлсэн хул морь хаанахын удам угшилтай вэ?
-Жинхэнэ манай унаган адуу. Манай өвөг дээдэс морь мал сайтай улс. Өвөө аав Шийзэн энэ сум орон нутгийн анхны “Бадрал” нэгдлийг үүсгэн байгуулж, даргаар нь ажиллаж байсан хүн. Өөрөө бас морь уяж уралдуулна. Миний аав Шийзэнгийн Цэвэгжав ч сум орон нутагтаа олон айраг түрүүтэй уяач байгаа юм. Бас барилдана, сумын заан цолтой. Гэхдээ намайг бага байхад бурхан болсон юм. Ах нарын яриагаар хурдан буурал, жороо хүрэн алаг, халтар жороо морьдоороо сайн нааддаг байсан гэдэг. Ер нь жороо морь олонтой хүн байсан гэж ээж ч ярьдаг байлаа. Миний ээжийн талынхны адуу ч жороогийн удамтай.
-Ээж ааваасаа хэдүүлээ вэ? Танаас өөр уяач байна уу?
-Ээж аав маань зургаан хүү төрүүлж өсгөсөн. Манай том ах Цэндсүрэн одоо 60 настай. Улаанбаатар хотод амьдарч байна. Багаасаа л эрдэм номын мөр хөөсөн хүн бий. Гэхдээ морь уяна, айраг түрүүтэй наадна. Дараагийн ах сумын заан Цэвээнгэрэл бас аймгийн Алдарт уяач цолтой. Бид хэд хамтарч морио уядаг юм. Намайг моринд ороход нөлөөлсөн хүн дээ. Эрт дээр үеэс уламжлан ирсэн өвөг дээдсийнхээ адууны удмыг таслахгүй юмсан. Нөгөө талаас нүүдэлчин монголчуудын энэ өв соёлыг түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулахсан. Сум орон нутгийнхаа хурдыг нутагтаа хадгалж авч үлдэхсэн гэх сэтгэлийн үүднээс моринд орсон юм, би.
-Хул морины дараа ямар адуугаар наадав?
-Бөхмөрөн сумын уугуул адуучин Олцон гэж хүнээс удмын нь халтар хязааланг худалдаж авлаа. Тэгээд сумандаа соёолонд нь түрүүлгээд, хавчиг насанд нь өнжөөгөөд, долоотой азарганд нийлүүлээд долоогоор ирсэн. Наймтай азарганд гуравлаж, өнгөрсөн жил сумын 90 жилийн ойгоор 22-т ирсэн. Одоо 9 настай азарга бий. Бас миний хул азарга, хул даага хоёул Ардын хувьсгалын 91 жилийн ойгоор түрүүлсэн. Мөн миний ах Цэвээнгэрэлийн хүрэн азарга гурвалж байлаа. Энэ жилийн тухайд дөрвөн морь эхээр тэжээлд оруулаад таван сарын эхээр сүрэгт нь тавьчихсан. Зуны улсын баяр наадмын бэлтгэл ажил гэж ойлгож болно. Тэгээд зургаан сар гарангуут бариад уячихна даа.
-Сумаасаа гарч наадаж байна уу?
-Газар хол учраас аймаг явахгүй байна. Манай морьд чинь ачуулж сураагүй. Тэр хүртэл хөтөлж явна гэдэг төвөгтэй байх юм. Гэхдээ ойролцоох Ховд, Сагил, Түргэнд морьдоо хөтлөөд оччихно. Увс аймгийн 19 сумын баруун хязгаар нь Баян-Өлгий аймгийн сумдтай хиллэдэг. Манайхаас Ногооннуур сум 80 км болохоор тэнд болж байгаа наадам бараг алгасахгүй дээ. Энэ хавар Ногооннуурт Ардчилсан намын баяр болсон. Энд их насанд хээр морио аваачиж арваар давхиулсан. Үүнээс гурван жилийн өмнө буюу 2012 онд Баян-Өлгий аймгийн баруун бүсийн даншигт очиж наадаж байлаа. Тэр жил хул даага маань их иртэй байж, зэргэлдээ Ховд, Ногооннуур болон өөрийн сумандаа найм уралдсан. Таван алт, хоёр мөнгө, нэг хүрэл авч байлаа. Тэрнээс хойш шүдлэндээ улсын баяр наадамд зургаалж, дөнөндөө сумын 90 жилийн ойгоор 24-т ирсэн. Даанч сүүлийн үед уяаг нь нэг тааруулж чадахгүй байх шиг байна.
-Орчин цагийн уяанд гаршихгүй байна уу?
-Тийм ээ, орчин цагийн уяаг хэрэглэж дадахгүй л байна шүү. Бид чинь овьёос, өвсөө л нэмэлтээр өгнө. Тэрнээс тэр эм тариаг нь хэрэглэж үзээгүй. Үнэндээ нэг л айгаад байх юм.
-Одоогоор хичнээн айраг түрүүтэй болоод байгаа вэ?
-Таван түрүү, арваад айрагтай болж байна.
-Бидний ярилцлага энд хүрээд өндөрлөж байна. Ярилцсанд баярлалаа.
-Газар хол гэж түүртэлгүй биднийг зорин ирж сайхан яриа өрнүүлж байгаад та бүхэнд ч баярлалаа. Манай уяачдын холбоо болон уяачдад урам зориг нэмсэн сайхан ажил болж байна.
У.Энхмаа
0 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна