“Сөөнөн хөх” ХЭМЭЭХ ШАНДАСТ ХҮЛГИЙН ТУХАЙД
Миний морин дэл дээр цамцаа дэрвүүлэн нисэж өнгөрүүлсэн бага нас минь Анхай мухар, Авдарын гол, Даагын хөндий, Шар овоо,Баян хошуу гээд өвс ус нь тэгширсэн сайхан нутагт жилийн дөрвөн улиралд ээлжлэн нүүж сууж алслан холдсон өвгөдийнхөө үлгэр домог мэт хууч яриаг амтархан чагнаж дэлт хурдан морьдынхоо зоон дээр дээлтэй шувуу шиг нисэж явсан бага нас минь бас л надаас алслан холдсоор байна даа.
Багын үзсэн, харсан, сонссон, дуулсан юм харин мартагддаггүй юм байна.1965,1966 оны орчим юм уу даа манайхан Шаргын уулын зүүн суганд байх Буурлын хавцал хэмээх баруун хойноосоо зүүн урагш чиглэсэн багахан шиг хавцал хоолойд олон гэрээрээ айл өвөлжсөнсөн. Манай аав Ж.Шагдарсүрэн гэж нэгдлийн үхэр хариулдаг хүн байв. Манайх хамгийн баруун талд, манай зүүнтээ бүдүүн Буд гуайнх гэж өвгөнийх тэгээд Наваанпяранлай гуайнх “одоогийн үндсэн хуулийн цэцийн гишүүн Жанцангийн аав” хойд талд Бат-Очир гуайнх.Тэднийх мөн нэгдлийн үхэр хариулдаг байв. Мөн Гончигсүрэн ахынх, өндөр Цэгмид ахынх зэрэг айлууд байлаа. Бусдыг нь би бас сайн санахгүй байна. Энэ дээдсүүдийг маань ихэнх нь бурханы оронд заларч дээ. Одоо амьд сэрүүн байгаагаас ная хол гарсан Цэгмид ах маань л байна даа. Эд маань малаа хотлуулаад нэг гэртээ цуглан бие биенээрээ тоглоом наадам хийнэ, алиа хошин юм ярина. Домог мэт хэлэлцсээр ирсэн хурц хурдан морьдын тухай айргийн таван морийг алдалгүй хэлдэг морь танидаг сайн уяачдын тухай хорхой хүргэм амттай сайхан хууч хөөрөн өвлийн шөнө дөл болтол суудагсан.
Миний балчир оюунд хадгалагдан үлдсэн нэгэн хурдан буяны тухай өөрийн сонссоны хэмжээнд хойчийн хүмүүст хүрэгсүү. Луниа Да буюу Лувсангийн Ядамсүрэн гэх энэ эрхэм миний нагацын талын өвөг дээдэс болох хүн юм. Эднийх одоогийн Асгат, Дарьганга сумын нутаг Баруун зүүн яргайтнууд Сүүж, Сүүжийн хар гуу, Өвөр хүрэм, Их уул, Бага уул, уулын шүүтээр нутаглаж байжээ. Дарьгангийн зүүн гар, адуучны Да хүн байсан болохоор сайн адууг дэндүү сайн таньдаг ч байсан биз ээ. Тэгээд энэ хүний адуун сүрэгт энэхүү “сөөнөн хөх” хэмээх алдарт хурдан хүлэг заяагдаж өнөөг хүртэл амнаас нь ам дамжин яригдсаар иржээ.
Луниа Да хөх морио намрын цагаан хяруунаас анхны цас ортол сайхан цагааруулан хөнгөрүүлж байгаад Сүүжийн хар гуунаас өглөө үүрээр мордоод баруун зүүн Яргайтууд Шилийн богдын араар тархсан адууг хураагаад оройн нар жаргаж байхад Өвөр хүрмийн урд ширээгээс чоно босоход ганц ухасхийгээд гүйцэж, цохиж авлаад явж байсан юм гэнэ билээ гэж хачир чимэгтэйгээр хуучилж байсныг одоо бодож байхад лавтайяа зуу хол гаруй км замыг туулсан болж таарч байгаа юм. Тэгэхлээр энэ хүлэг ямар хурдан ажнай байсан нь анзаарагдаж байгаа юм. Том жижиг овоо тахилга, хошууны наадамд олон удаа түрүүлсэн гэх яриа байдаг боловч лавтай мэдэх хүн даана ч үгүй болж дээ. 1980-аад оны эхээр Луниа, Гомбожав буюу мөнөөх Луниа Да-гийн хүү Гомбо ах /бид Гомбо ах гэж авгайлдаг байсан\ хууч хөөрөнгөө энэ алдарт мориныхоо тухай асуухад тоймтой юм яриагүй юм. Харин “Сөөнөн хөх”-ийг Шинэнчүлтэм гуай /Санжаангийн Шинэнчүлтэм / унаж байсан гэж ярьсаныг сонссон гэх ба сүүлд Егүзэр хутагтад өргөсөн юм гэнэ билээ гэж ярьсныг санаж байна.Тэгэхлээр манай Дашдондогийн би унаж байсан гэж ярьсан мэтээр хошигнон хэлэлцдэг нь алдарт хурдан хүлгүүдийнхээ тухай ам дамжуулан ярьсаар ирсэн адууны нутаг манай Асгатынхны нэгнийгээ егөөдөн цаашлуулдаг хошин шогийн мэдрэмжтэй шогч шооч түмний маань нэгэн наргиа байсан биз ээ.
Энэхүү хуучийг тэрлэсэн Ш.Хүрэлбаатар
1 Сэтгэгдэл
ХХЗХ-ны журмын дагуу зүй зохисгүй зарим үг, хэллэгийг хязгаарласан тул ТА сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээг зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.
- 4-р сарын 15 -нд Уяач Ц.Батсайхан: Гэсэрваань гуай тарган ирэн дээр…
- 3-р сарын 27 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 3-р сарын 27 -нд МУ-ын Тод манлай уяач Б.Далай: Уяачийн амжилтанд г…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 3-р сарын 19 -нд 2023 оны ММСУХ-ны чансаа өндөр уяачид
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ УЯАЧ, УРАЛДААНЧ ХҮҮХДҮҮ…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ш.Мөнхбаатар:Ах дүү дөрвүүл аа…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд 2023 ОНЫ ММСУХ-НЫ 21 АЙМГИЙН ШИЛДЭГ САЛБАР ХОЛБОО,…
- 2024 оны 3-р сарын 05 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд Манлай уяач Ч.Сугар: Алаг морийг харсан хүн болгон…
- 2024 оны 2-р сарын 27 -нд 2022 оны чансаа өндөр сонгомол дээд насны хүлгүүд
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Н.Билэгтсайхан 66 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр у…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МОНГОЛ УЛСЫН 2022 ОНЫ ӨНДӨР ЧАНСААТАЙ ИХ НАСНЫ МОР…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд О.Батбилэг 73 оноогоор 2022 оны чансаа өндөр уяачд…
- 2024 оны 2-р сарын 26 -нд МУ-ын Алдарт уяач Г.Болдбаатар:Наадмын маргаашнаас…
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны чансаа өндөр азарганууд
- 2024 оны 2-р сарын 22 -нд 2022 оны МУ-ын шилдэг уяач, уралдаанч хүүхдүүд
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд ММСУХ-ны 2022 оны шилдгүүд шагналаа авлаа
- 2024 оны 2-р сарын 21 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 2-р сарын 20 -нд Уяач Б.Батжаргал: Сүүлд цоохор даага даяндуулсан
- 2024 оны 2-р сарын 19 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 14 -нд Цолоо ахиулсан уяачид
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Нийслэлийн Алдарт уяач цолоор 28 хүн шагнагджээ
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Дөрвөн Тод, дөрвөн Манлай, 18 Алдарт уяач цол авах…
- 2024 оны 2-р сарын 07 -нд Сумын Алдарт уяач Н.ДУГАРЖАВ: БИ ДӨРӨВДҮГЭЭР АНГИА…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 2-р сарын 05 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 27 -нд Сумын Алдарт уяач Д.Батбаяр: Би Биндэрт анх адуу т…
- 2024 оны 1-р сарын 26 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 25 -нд Архангай аймгийн 100 жилийн ой, хангайн бүсийн ура…
- 2024 оны 1-р сарын 24 -нд СУМЫН АЛДАРТ УЯАЧ А.Цэрэндорж: ЗААМАРТ ДАЛАЙ ЛАМЫГ…
- 2024 оны 1-р сарын 22 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 21 -нд Аймгийн Алдарт уяач Б.Баттөр: Таван жилийн дотор с…
- 2024 оны 1-р сарын 18 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Аймгийн Алдарт уяач Ц.Жамсран: Өөрийн тамгатай уна…
- 2024 оны 1-р сарын 15 -нд Богд хан уулын аймаг байгуулагдсаны 100 жилийн ой,…
- 2024 оны 1-р сарын 11 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Аймгийн Алдарт уяач М.Мөнхбаяр: Адууны төлөө уйгаг…
- 2024 оны 1-р сарын 10 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн уралда…
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Сумын Алдарт уяач Ц.ГЭРЭЛБААТАР: Сайн адууны удам …
- 2024 оны 1-р сарын 08 -нд Завхан аймгийн 100 жилийн ой, баруун бүсийн урал…
- 2024 оны 1-р сарын 03 -нд Хамгийн шимт тэжээлийг мэдэх үү?
- 2024 оны 1-р сарын 02 -нд М.Энхтайван: Хүн хэдий чинээ сэтгэлээ өгнө, адуу т…
- 2023 оны 12-р сарын 27 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 12-р сарын 25 -нд Баахан хэрэг тарих Баяндэлгэрийн буурал
- 2023 оны 12-р сарын 23 -нд Нийслэлийн Алдарт Уяач цолны болзол хангасан уяачд…
- 2023 оны 12-р сарын 22 -нд Аймгийн Алдарт уяач Г.Энхбаатар: Аавынхаа уяаны ар…
- 2023 оны 12-р сарын 17 -нд Хэнтий аймгийн 100 жилийн ой, зүүн бүсийн уралдаан…
- 2023 оны 10-р сарын 29 -нд Сумын Алдарт уяач Л.Батноров: Азарганы түрүүгээр а…
202.179.21.239
өвөөгийн маань нэр гараад их сайхан санагдлаа .Баярлалах
Reply